โป่ง (saltlick) แหล่งแร่ธรรมชาติที่ขาดไม่ได้ของสัตว์ป่า
โดย...นางสาววิลาส รัตนานุกูล
เมื่อพูดถึงโป่งหลาย ๆ คนคงจะรู้จักดี โดยเฉพาะคนที่ชอบเดินป่า และศึกษาธรรมชาติ
โป่ง คือ บริเวณหรือพื้นที่ที่สามารถพบแร่ธาตุชนิดต่าง ๆ เช่น แคลเซียม (Ca) ฟอสฟอรัส (P) โปแตสเซียม (K) โซเดียม (Na) แมกนีเซียม (Mg) และกำมะถัน (S) โคบอลล์ (Co) ทองแดง (Cu) ไอโอดีน (I) เหล็ก (Fe) แมงกานีส (Mn) และสังกะสี (Zn) เป็นต้น ซึ่งแร่ธาตุเหล่านี้ล้วนมีความจำเป็นต่อร่างกายและการดำรงชีวิตของสัตว์ป่า โดยเฉพาะสัตว์ป่าที่กินพืชเป็นอาหาร (herbivore) เช่น กวาง เก้ง กระทิง วัวแดง นก และช้างป่า เป็นต้น เนื่องจากพืชที่สัตว์กินเข้าไปไม่มีส่วนประกอบของแร่ธาตุดังกล่าว สัตว์จึงต้องทดแทนโดยการกินดินหรือดื่มน้ำจากโป่งแทน
โป่งที่พบโดยทั่วไปมีอยู่ 2 แบบด้วยกัน คือ โป่งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ และโป่งที่มนุษย์สร้างขึ้น (เรียกว่าโป่งเทียม) โป่งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติสามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ชนิด คือ โป่งดิน กับโป่งน้ำ
ทั้งโป่งดินและโป่งน้ำพบเห็นได้ในป่าค่อนข้างราบ โดยโป่งแต่ละแห่งจะมีแร่ธาตุที่แตกต่างกันออกไปดังนั้นสัตว์จึงมักจะกินดินโป่งจากหลาย ๆ โป่ง เพื่อจะได้รับแร่ธาตุต่าง ๆ ตามที่ร่างกายต้องการอย่างครบถ้วน โป่งสามารถพบได้ในป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง และป่าดงดิบ
โป่งเทียมเป็นโป่งที่มนุษย์สร้างขึ้นส่วนใหญ่มีลักษณะเป็นโป่งดิน โดยการขุดดินในบริเวณที่เลือกไว้ให้เป็นแอ่งแล้วนำเกลือสมุทรลงไปผสมกับดินบริเวณที่ขุดขึ้น เมื่อมีฝนตกหรือความชื้นจากน้ำค้างเกลือก็จะละลายทำให้ดินบริเวณนั้นเค็ม สัตว์ป่าชนิดต่าง ๆ ก็จะพากันมากินดินเหล่านี้ โดยบริเวณที่นิยมเลือกทำโป่งเทียม คือ
การใช้ประโยชน์ในพื้นที่โป่ง สามารถใช้ได้ทั้งทางตรงและทางอ้อม การใช้ประโยชน์ทางตรงพบได้ในสัตว์ป่าที่กินพืชเป็นอาหาร เช่น เก้ง กวาง ช้าง โดยสัตว์เหล่านี้จะกินดินจากโป่งดิน หรือดื่มน้ำจากโป่งน้ำเพื่อให้ร่างกายได้รับแร่ธาตุหรือสารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกายได้ครบถ้วน ส่วนการใช้ประโยชน์ทางอ้อมก็คือสัตว์ที่กินสัตว์เป็นอาหาร (Carnivores) หรือผู้ล่า เช่น สิงโต เสือและหมาใน จะได้ประโยชน์จากโป่งในทางอ้อมโดยการใช้เป็นพื้นที่ในการซุ่มโจมตีเหยื่อหรือล่าสัตว์กินพืชที่ลงมากินดินโป่ง ซึ่งการล่าเหยื่อจากบริเวณนี้เป็นคำตอบว่าเหตุใดผู้ล่าจึงไม่จำเป็นต้องกินดินโป่งก็สามารถได้รับแร่ธาตุที่จำเป็นต่อร่างกายได้ ซึ่งประโยชน์จากการกินต่อกันเป็นทอด ๆ นี้ทำให้เกิดการถ่ายทอดพลังงานในสิ่งมีชีวิต (energy flow) เกิดขึ้นในระบบนิเวศซึ่งส่งผลให้ระบบนิเวศเกิดความสมดุลอีกด้วย
มนุษย์เองก็ใช้ประโยชน์จากโป่งโดยทางอ้อมเช่นกัน เช่นใช้เป็นแหล่งศึกษาธรรมชาติโดยเฉพาะการศึกษาเกี่ยวกับสัตว์ป่าโดยสังเกตจากรอยเท้าหรือร่องรอยที่ทิ้งไว้บริเวณโป่ง ใช้เป็นแหล่งท่องเที่ยว หรือเพื่อการล่าสัตว์โดย มนุษย์มักจะดักยิงสัตว์ที่เข้ามาใช้ประโยชน์จากโป่ง
เอกสารอ้างอิง
http://www.deramakot.sabah.gov.my/English/wildlife.htm
http://web.ku.ac.th/schoolnet/snet6/envi2/salt/saltn.htm
http://www.khaoyai.org/touristsite_8.html
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) กระทรวงศึกษาธิการ เป็นหน่วยงานของรัฐที่ไม่แสวงหากำไร ได้จัดทำเว็บไซต์คลังความรู้ SciMath เพื่อส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์และเทคโนโลยีทุกระดับการศึกษา โดยเน้นการศึกษาขั้นพื้นฐานเป็นหลัก หากท่านพบว่ามีข้อมูลหรือเนื้อหาใด ๆ ที่ละเมิดทรัพย์สินทางปัญญาปรากฏอยู่ในเว็บไซต์ โปรดแจ้งให้ทราบเพื่อดำเนินการแก้ปัญหาดังกล่าวโดยเร็วที่สุด
The Institute for the Promotion of Teaching Science and Technology (IPST), Ministry of Education, a non-profit organization under the Thai government, developed SciMath as a website that provides educational resources in Science, Mathematics and Technology. IPST invites visitors to use its online resources for personal, educational and other non-commercial purpose. If there are any problems, please contact us immediately.
Copyright © 2018 SCIMATH :: คลังความรู้ SciMath. Terms and Conditions. Privacy. , All Rights Reserved.
อีเมล: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. (ให้บริการในวันและเวลาราชการเท่านั้น)