คู่มือครู รายวิชาเพิ่มเติมวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี เคมี ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 เล่ม 3

ตัวเลขยกกำ�ลังของความเข้มข้นของสารตั้งต้นและผลิตภัณฑ์ สอดคล้องกับตัวเลขใด ในสมการเคมี ตัวเลขยกกำ�ลังของความเข้มข้นของสารตั้งต้นและผลิตภัณฑ์เป็นเลขสัมประสิทธิ์ของสารนั้น ชวนคิด 2. ครูแสดงสมการเคมีและค่าคงที่สมดุลของปฏิกิริยาเคมีทั่วไป จากนั้นครูแสดงการเขียน ค่าคงที่สมดุลตามตัวอย่าง 1 จากนั้นอธิบายว่าสำ�หรับสารที่ความเข้มข้นไม่เปลี่ยนแปลง เช่น ของแข็ง ของเหลว สารที่เป็นตัวทำ�ละลาย จะไม่นำ�มาใช้ในการคำ�นวณค่าคงที่สมดุล โดยยกตัวอย่าง 2 และ 3 ประกอบการอธิบาย 3. ครูให้นักเรียนตอบคำ�ถามตรวจสอบความเข้าใจ ความรู้เพิ่มเติมสำ�หรับครู 1. ค่าคงที่สมดุลไม่มีหน่วย เนื่องจากค่าคงที่สมดุลคำ�นวณจากแอกติวิตี (activity) ของ สารละลาย ซึ่งไม่มีหน่วย สำ�หรับสารละลายอุดมคติ (อนุภาคในสารละลายไม่มี แรงกระทำ�ต่อกัน) ค่าแอกติวิตีมีค่าใกล้เคียงกับความเข้มข้นในหน่วยโมลาร์ ในการ คำ�นวณจึงใช้เฉพาะตัวเลขของความเข้มข้นในหน่วยโมลาร์ 2. ค่าคงที่สมดุลคำ�นวณจากความเข้มข้นของสาร เนื่องจากของแข็งและของเหลวบริสุทธิ์ มีปริมาตรเปลี่ยนแปลงตามจำ�นวนโมล ความเข้มข้นจึงคงที่ จึงไม่นำ�ความเข้มข้นของ สารในสถานะของแข็งและของเหลวบริสุทธิ์มาใช้ในการคำ�นวณค่าคงที่สมดุล ส่วนแก๊ส ในระบบปิดซึ่งปริมาตรคงที่ การเพิ่มหรือลดจำ�นวนโมลของแก๊สทำ�ให้ความเข้มข้นของ แก๊สเปลี่ยนแปลง จึงต้องนำ�ความเข้มข้นของแก๊สมาคำ�นวณค่าคงที่สมดุล สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี บทที่ 9 | สมดุลเคมี เคมี เล่ม 3 145