68 / 194
ความรู้เพิ่มเติมสำ�หรับครู
แอนติเจน (antigen)
คือ โมเลกุลของสารหรือสิ่งแปลกปลอมที่เข้าสู่ร่างกายแล้วกระตุ้น
ภูมิคุ้มกันให้เกิดการต่อต้านหรือทำ�ลายสิ่งแปลกปลอมแบบจำ�เพาะ
แอนติบอดี ( ant i body )
คือ กลุ่มของ โปรตีนที่ เ รียกว่า อิมมูโนโกลบูลิน
(immunoglobulin : Ig) สร้างจากเซลล์พลาสมา แอนติบอดีสามารถจับกับโมเลกุลต่าง ๆ
ที่เป็นสิ่งแปลกปลอมต่อร่างกายหรือแอนติเจนได้อย่างจำ�เพาะ
เซลล์บี (B cell)
คือ เซลล์เม็ดเลือดขาวกลุ่มลิมโฟไซต์ (lymphocyte) สร้างและพัฒนา
สมบูรณ์ที่ไขกระดูก เมื่อเจริญเติบโตเต็มที่เซลล์บีจะถูกปล่อยเข้าสู่เลือดและท่อน้ำ�เหลือง
มีหน้าที่แบ่งเซลล์และพัฒนาเป็นเซลล์พลาสมา (plasma cell) ซึ่งจะสร้างแอนติบอดีเพื่อ
ทำ�ลายเชื้อโรคและสิ่งแปลกปลอมอย่างจำ�เพาะ
เซลล์ที (T cell)
คือ เซลล์เม็ดเลือดขาวกลุ่มลิมโฟไซต์สร้างขึ้นที่ไขกระดูก แต่ไปพัฒนา
สมบูรณ์ที่ไทมัส สามารถแบ่งชนิดของเซลล์ทีได้ตามหน้าที่ดังนี้ เซลล์ทีที่ทำ�ลายเซลล์แปลก
ปลอมหรือเซลล์ที่ติดเชื้อไวรัส (cytotoxic T cell) มีหน้าที่ทำ�ลายเซลล์แปลกปลอมหรือเซลล์
ที่ติดเชื้อไวรัส และเซลล์ทีผู้ช่วย (helper T cell) ทำ�หน้าที่สร้างสารกระตุ้นการทำ�งานและ
การแบ่งเซลล์ของลิมโฟไซต์
จากนั้นครูนำ�เข้าสู่เรื่องการสร้างภูมิคุ้มกันให้กับร่างกายโดยอาจนำ�ข่าวหรือสถานการณ์การแพร่
ระบาดของโรคไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ชนิดต่าง ๆ เช่น สายพันธุ์ A (H1N1) สายพันธุ์ A Hong Kong
(H3N2) ให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นโดยใช้คำ�ถามดังนี้
•
เหตุใดวัคซีนสำ�หรับป้องกันโรคไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ จึงต้องฉีดเป็นประจำ�ทุกปี
•
นักเรียนคิดว่าเชื้อไวรัสโรคไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่นี้เข้าสู่ร่างกายได้อย่างไร
•
นักเรียนจะปฏิบัติตนอย่างไรในการป้องกันไม่ให้ตนเองป่วยเป็นโรคไข้หวัดใหญ่
สายพันธุ์ใหม่
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 2 | การรักษาดุลยภาพของร่างกายมนุษย์
54
วิทยาศาสตร์ชีวภาพ