คู่มือการใช้หลักสูตรรายวิชาเพิ่มเติมวิทยาศาสตร์ วิชาฟิสิกส์ ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551

การวิเคราะห์ผลการเรียนรู้ แนวทางการจัดการเรียนรู้ แนวทางการวัดและประเมินผลการเรียนรู้ ด้านความรู้ 1. การเคลื่อนที่แบบคลื่นเป็นการถ่ายโอน พลังงานจากการรบกวน จากที่หนึ่งไปอีก ที่หนึ่ง การถ่ายโอนพลังงานนี้อาจอาศัยตัวกลาง หรือไม่อาศัยตัวกลาง 2. คลื่นกลจำ�แนกตามลักษณะการเคลื่อนที่ของ อนุภาคตัวกลางออกเป็นคลื่นตามขวางและ คลื่นตามยาว 3. คลื่นที่เกิดจากแหล่งกำ�เนิดคลื่นที่ส่งคลื่น อย่างต่อเนื่องและมีรูปแบบที่ซ้ำ�กันบรรยาย ได้ด้วย การกระจัด สันคลื่น ท้องคลื่น หน้าคลื่น เฟส แอมพลิจูด ความยาวคลื่น ความถี่ คาบ และอัตราเร็วคลื่น 4. อัตราเร็วของคลื่นชนิดเดียวกัน ในตัวกลาง หนึ่ง ๆ มีค่าคงตัว และมีความสัมพันธ์กับ ความถี่และความยาวคลื่น 5. การแผ่ของหน้าคลื่นอธิบายด้วยหลักการของ ฮอยเกนส์ 6. เมื่อคลื่นตั้งแต่สองขบวนมาพบกันจะเกิดการ รวมการกระจัดของคลื่น โดยอาจรวมแบบ เสริมกันหรือหักล้างกันตามหลักการซ้อนทับ 1. นำ�เข้าสู่บทเรียน โดยทบทวนการเกิดคลื่น เช่น สาธิตการสะบัดเชือกที่มี เม็ดโฟมติดอยู่ให้เกิดคลื่นในเส้นเชือก ให้นักเรียนสังเกตการเคลื่อนที่ของ เม็ดโฟมและเส้นเชือก จากนั้นอภิปรายร่วมกันจนสรุปได้ว่า คลื่นเป็นการ ถ่ายโอนพลังงานจากการรบกวนผ่านตัวกลาง โดยอนุภาคตัวกลางไม่ได้ เคลื่อนที่ไปพร้อมกับคลื่น 2. ยกตัวอย่างเกี่ยวกับคลื่นกลและคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า ให้นักเรียนอภิปราย ร่วมกันเกี่ยวกับการถ่ายโอนพลังงาน โดยใช้ตัวกลางและไม่ใช้ตัวกลาง จนสรุปได้ว่า คลื่นกลใช้ตัวกลาง ส่วนคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าไม่จำ�เป็นต้องใช้ ตัวกลางในการถ่ายโอนพลังงาน 3. สาธิตการเกิดคลื่นตามยาวและคลื่นตามขวางโดยใช้ขดลวดสปริง ให้นักเรียนสังเกตการเคลื่อนที่ของตำ�แหน่งหนึ่งบนขดลวดสปริงและ การเคลื่อนที่ของคลื่น จากนั้นให้นักเรียนอภิปรายร่วมกันเกี่ยวกับลักษณะ ของคลื่นตามยาวและคลื่นตามขวาง และนำ�เสนอผล 4. สาธิตการเกิดคลื่นผิวน้ำ�โดยใช้ถาดคลื่นหรือกล่องคลื่น ให้นักเรียนสังเกต การกระจัด สันคลื่น ท้องคลื่น ความยาวคลื่น และแอมพลิจูด จากนั้น ให้ความรู้เกี่ยวกับหน้าคลื่นและเฟส จากนั้นอภิปรายร่วมกันเกี่ยวกับ อัตราเร็ว ความถี่ และความยาวคลื่น จนได้ความสัมพันธ์ ตามสมการ 5. ให้ความรู้เกี่ยวกับหลักการของฮอยเกนส์ เพื่ออธิบายการแผ่ของหน้าคลื่น อภิปรายร่วมกันเกี่ยวกับการเกิดหน้าคลื่นใหม่และนำ�เสนอผล 6. ให้ความรู้เกี่ยวกับหลักการซ้อนทับของคลื่น จากนั้นสาธิตการทำ�ให้เกิด คลื่นดลจากปลายขดลวดสปริงทั้งสองปลาย เมื่อสะบัดปลายทั้งสองพร้อมกัน ไปในทิศทางเดียวกันและทิศทางตรงกันข้ามให้นักเรียนสังเกต จากนั้น อภิปรายร่วมกัน จนได้ข้อสรุปว่า ถ้ามีคลื่นตั้งแต่สองขบวนมาพบกันจะ ด้านความรู้ 1. การเคลื่อนที่แบบคลื่น การจำ�แนกชนิดของคลื่น ความสัมพันธ์ระหว่างอัตราเร็วคลื่น ความยาวคลื่น ความถี่ หลักของฮอยเกนส์ จากการอภิปรายร่วมกัน และการเขียนผังมโนทัศน์ 2. หลักของฮอยเกนส์ และการรวมกันของคลื่นตาม หลักการซ้อนทับ ในสถานการณ์ต่าง ๆ จากการ วาดภาพ แบบฝึกหัดและแบบทดสอบ ด้านทักษะ 1. การสังเกต การสื่อสารสารสนเทศและการรู้เท่าทันสื่อ การตีความหมายข้อมูลและลงข้อสรุป จากการ อภิปรายร่วมกันและการนำ�เสนอผล 2. การใช้จำ�นวนในการหาอัตราเร็ว ความยาวคลื่น และ ความถี่ของคลื่น จากแบบฝึกหัดและแบบทดสอบ 3. ความร่วมมือ การทำ�งานเป็นทีมและภาวะผู้นำ� จากการอภิปรายร่วมกัน ด้านจิตวิทยาศาสตร์ ความอยากรู้อยากเห็น จากการอภิปรายร่วมกัน ผลการเรียนรู้ 3. อธิบายปรากฏการณ์คลื่น ชนิดของคลื่น ส่วนประกอบของคลื่น การแผ่ของหน้าคลื่นด้วยหลักการของฮอยเกนส์ และการรวมกันของคลื่นตามหลักการซ้อนทับ พร้อมทั้งคำ�นวณอัตราเร็ว ความถี่ และความยาวคลื่น cos( ) v A t      2 2 v A x     2 s in ( ) a A t       2 a x    2 l T g   2 m T k   v f   1 1 2 2 sin sin v v    c s( ) v t 2 2 v x 2 s in ( ) a t     2 x   2 l g  k v f 1 1 2 2 sin sin v   130