คู่มือการใช้หลักสูตรรายวิชาเพิ่มเติมวิทยาศาสตร์ วิชาฟิสิกส์ ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551

การวิเคราะห์ผลการเรียนรู้ แนวทางการจัดการเรียนรู้ แนวทางการวัดและประเมินผลการเรียนรู้ ด้านความรู้ 1. เมื่อให้เสียงที่มีความถี่ตรงกับความถี่ธรรมชาติ ของอากาศในท่อปลายเปิดหนึ่งด้าน จะเกิด การสั่นพ้องของอากาศในท่อ 2. คลื่นเสียงสองขบวนที่มีความถี่ต่างกันมา แทรกสอดกัน จะเกิดบีตทำ�ให้เกิดเสียงดัง และค่อยสลับกันเป็นจังหวะ 3. คลื่นเสียงสองขบวนที่มีความถี่เท่ากัน มา แทรกสอดกัน จะทำ�ให้เกิดคลื่นนิ่ง 4. เมื่อแหล่งกำ�เนิดเสียงเคลื่อนที่ ผู้ฟังเคลื่อนที่ หรือเคลื่อนที่ทั้งแหล่งกำ�เนิดเสียงและผู้ฟัง ด้วยความเร็วต่างกัน จะได้ยินเสียงที่มีความถี่ เปลี่ยนไป ซึ่งเป็นปรากฏการณ์ดอปเพลอร์ 5. เมื่อแหล่งกำ�เนิดเสียงเคลื่อนที่ด้วยอัตราเร็ว มากกว่าอัตราเร็วเสียง ทำ�ให้เกิดคลื่นกระแทก ของเสียง 6. ความรู้เรื่องเสียงนำ�ไปประยุกต์ใช้ในชีวิต ประจำ�วันด้านต่าง ๆ ด้านทักษะ ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ 1. การทดลอง 2. การตีความหมายข้อมูลและลงข้อสรุป (การสรุปผลการทดลอง) 1. นำ�เข้าสู่บทเรียน โดยทบทวนเกี่ยวกับความถี่ธรรมชาติและการสั่นพ้อง ของวัตถุ จากนั้นตั้งคำ�ถามว่าเสียงมีการสั่นพ้องได้หรือไม่ อย่างไร ให้นักเรียน อภิปรายร่วมกันและนำ�เสนอผล 2. ให้นักเรียนทดลอง เพื่อศึกษาการสั่นพ้องของเสียงในท่อปลายเปิด หนึ่งด้าน จากนั้นอภิปรายร่วมกันจนสรุปได้ว่า เมื่อให้เสียงที่มีความถี่ตรง กับความถี่ธรรมชาติของลำ�อากาศในท่อ จะเกิดการสั่นพ้องของลำ�อากาศ ในท่อ โดยความถี่ที่ทำ�ให้เกิดการสั่นพ้องมีความสัมพันธ์ตามสมการ 3. สาธิตการเกิดบีตโดยใช้แหล่งกำ�เนิดเสียงสองแหล่งที่มีความถี่ต่างกัน เล็กน้อย ให้นักเรียนอภิปรายร่วมกัน จนได้ข้อสรุปเกี่ยวกับการเกิดบีต 4. สาธิตการเกิดคลื่นนิ่งของเสียง โดยให้เสียงจากแหล่งกำ�เนิดเสียง ไปตกกระทบตั้งฉากกับตัวกั้นหน้าตรง ให้นักเรียนสังเกตเสียงที่ได้ยิน ที่ตำ�แหน่งต่างๆ ระหว่างแหล่งกำ�เนิดเสียงและตัวกั้น อภิปรายร่วมกัน จนได้ข้อสรุปเกี่ยวกับการเกิดคลื่นนิ่งของเสียง 5. สาธิตการเกิดปรากฏการณ์ดอปเพลอร์โดยใช้คลื่นน้ำ� เมื่อแหล่งกำ�เนิด คลื่นน้ำ�เคลื่อนที่ ให้นักเรียนสังเกตความยาวคลื่นด้านหน้า และความยาว คลื่นด้านหลังของแหล่งกำ�เนิดคลื่น เทียบกับความยาวคลื่นในขณะที่ แหล่งกำ�เนิดคลื่นหยุดนิ่ง จากนั้นให้นักเรียนอภิปรายร่วมกันเกี่ยวกับ ความยาวคลื่นของคลื่นน้ำ� อัตราเร็วของคลื่นน้ำ�และความถี่ปรากฏ ในบริเวณด้านหน้าและด้านหลังของแหล่งกำ�เนิดคลื่น และนำ�เสนอผล ด้านความรู้ 1. การสั่นพ้องของอากาศในท่อปลายเปิดหนึ่งด้าน การเกิดบีต การเกิดคลื่นนิ่งของเสียง ปรากฏการณ์ ดอปเพลอร์ และคลื่นกระแทก จากการอภิปราย ร่วมกันและการเขียนผังมโนทัศน์ 2. การสั่นพ้องของคลื่นเสียงในท่อปลายเปิดหนึ่งด้าน จากการเขียนแผนภาพการเกิดคลื่นนิ่งของคลื่นเสียง ในท่อปลายเปิดหนึ่งด้าน 3. การประยุกต์ใช้ความรู้เรื่องเสียงในชีวิตประจำ�วัน จากการอภิปรายร่วมกันและการนำ�เสนอผล ด้านทักษะ 1. การวัด การทดลอง การตีความหมายข้อมูลและ ลงข้อสรุป ความร่วมมือ การทำ�งานเป็นทีมและ ภาวะผู้นำ� จากการอภิปรายร่วมกันและรายงานผล การทดลอง 2. การสื่อสารสารสนเทศและการรู้เท่าทันสื่อ จากการ อภิปรายร่วมกันและการนำ�เสนอผล 3. การใช้จำ�นวนในการหาปริมาณต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับ การสั่นพ้องของคลื่นเสียงในท่อปลายเปิดหนึ่งด้าน จากแบบฝึกหัดและแบบทดสอบ ด้านจิตวิทยาศาสตร์ ความซื่อสัตย์ จากรายงานผลการทดลอง ผลการเรียนรู้ 7. ทดลองและอธิบายการเกิดการสั่นพ้องของอากาศในท่อปลายเปิดหนึ่งด้าน รวมทั้งสังเกตและอธิบายการเกิดบีต คลื่นนิ่ง ปรากฏการณ์ดอปเพลอร์ คลื่นกระแทกของเสียง คำ�นวณปริมาณต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง และนำ�ความรู้เรื่องเสียงไปใช้ในชีวิตประจำ�วัน t v t 6.0 331   A P I         0 log 10 I I  4 n v f n L  1, 3, 5, ... n    n d  sin เมื่อ ,... 2,1,0  n dx n D   เมื่อ 0,1, 2, .. n            2 1 sin n d เมื่อ ,...3,2,1  n 1 2 dx n D         เมื่อ ,...3,2,1  n t t . A I        0 log 10 I I 4 n v f n 1, 3, 5, . n    n d  sin เมื่อ ,.2,1,0  n dx n D เมื่อ 0,1, 2, . n          1 si d เื่ อ ,.3,2,1  n x       เื่ อ ,.3,2,1  n เมื่อ 138