การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative research) ประกอบด้วยการวิจัย 2 เรื่อง ได้แก่

การวิจัยห้องสมุด 4G ของโรงเรียนสุโขทัย สำนักงานเขตดุสิต สังกัดกรุงเทพมหานคร มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสภาพการดำเนินงานห้องสมุด 4G ของโรงเรียนสุโขทัย สำนักงานเขตดุสิต สังกัดกรุงเทพมหานคร และการวิจัยและพัฒนาเครื่องมือประเมินคุณภาพห้องสมุด 4G ของโรงเรียนระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน สังกัดกรุงเทพมหานคร มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนา และสร้างแบบประเมินคุณภาพห้องสมุด 4G ของโรงเรียนระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน ในสังกัดกรุงเทพมหานคร เพื่อเป็นแบบประเมินคุณภาพห้องสมุด 4G มาตรฐาน สำหรับใช้ประเมินโรงเรียนระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน สังกัดกรุงเทพมหานคร ต่อไป

ผลการวิจัย พบว่า

ส่วนที่ 1 ผลการวิจัยห้องสมุด 4G ของโรงเรียนสุโขทัย สำนักงานเขตดุสิต สังกัดกรุงเทพมหานคร ซึ่งทำการเก็บรวบรวมข้อมูลจากผู้บริหาร ครูบรรณารักษ์ ครูผู้สอน และนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4-6 ของโรงเรียนสุโขทัย สำนักงานเขตดุสิต สังกัดกรุงเทพมหานคร จำนวนทั้งสิ้น 311 คน พบว่า ผู้บริหาร ครูบรรณารักษ์ ครูผู้สอน และนักเรียนมีความคิดเห็นต่อสภาพการดำเนินงานห้องสมุด 4G ของโรงเรียนสุโขทัย สำนักงานเขตดุสิต กรุงเทพมหานคร โดยภาพรวมอยู่ในระดับเห็นด้วยอย่างยิ่ง ( = 4.25) เมื่อพิจารณาเป็นรายด้าน พบว่า ทุกด้านอยู่ในระดับเห็นด้วยอย่างยิ่ง โดยมีความคิดเห็นในด้านบรรยากาศดี มีค่าเฉลี่ยสูงที่สุด อยู่ในระดับเห็นด้วยอย่างยิ่ง ( = 4.29) รองลงมาคือ ด้านหนังสือดี อยู่ในระดับเห็นด้วยอย่างยิ่ง ( = 4.25) ด้านบรรณารักษ์ดี อยู่ในระดับเห็นด้วยอย่างยิ่ง ( = 4.24) และด้านเครื่องมือสืบค้นดี มีค่าเฉลี่ยต่ำที่สุด อยู่ในระดับเห็นด้วยอย่างยิ่ง ( = 4.22) ตามลำดับ

ส่วนที่ 2 ผลการวิจัยและพัฒนาเครื่องมือประเมินคุณภาพห้องสมุด 4G ของโรงเรียนระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน สังกัดกรุงเทพมหานคร ประกอบด้วยผลการวิจัย 2 ตอน ได้แก่

- ตอนที่ 1 การเก็บรวบรวมข้อมูลจากการสนทนากลุ่มร่วมกันของบรรณารักษ์ห้องสมุดและผู้เชี่ยวชาญด้านห้องสมุด จำนวน 10 คน เพื่อหาแนวทางในการพัฒนาและสร้างแบบประเมินคุณภาพห้องสมุด 4G ของโรงเรียนระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน สังกัดกรุงเทพมหานคร พบว่า ด้านบรรณารักษ์ดี ส่วนใหญ่เห็นว่าต้องมีการสร้างมาตรฐานการเป็นบรรณารักษ์ที่ดี ต้องเป็นผู้ที่มีความรู้ความสามารถในงานบรรณารักษ์และห้องสมุด มีจำนวนที่เพียงพอ เหมาะสม และต้องได้รับการสนับสนุนที่ดีจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ด้านหนังสือดี ต้องมีหลักเกณฑ์การคัดเลือกหนังสือที่ดี มีการจัดแบ่งประเภทให้สอดคล้องและครอบคลุมกับความต้องการ รวมทั้งมีความเหมาะสมกับวัยของผู้ใช้บริการด้วย ด้านบรรยากาศดี ต้องได้รับการจัดสรรพื้นที่ที่เหมาะสม มีการบริหารจัดการพื้นที่ที่ดี และสนับสนุนการดูแลรักษา และพัฒนาพื้นที่ให้บริการอย่างต่อเนื่อง และด้านเครื่องมือสืบค้นดี ต้องมีการนำระบบสารสนเทศที่ทันสมัยมาใช้ในงานห้องสมุด โดยเฉพาะการสืบค้น ยืม-คืน และการดำเนินงานทั้งหมดของห้องสมุด รวมทั้งต้องมีรูปแบบและเครื่องมือการสืบค้นที่ได้มาตรฐานและเกิดการพัฒนาเครื่องมือใหม่ ๆ อยู่เสมอ

- ตอนที่ 2 การวิจัยและพัฒนาเครื่องมือประเมินคุณภาพห้องสมุด 4G ของโรงเรียนระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน สังกัดกรุงเทพมหานคร ซึ่งผ่านการตรวจสอบความเที่ยงตรงเชิงเนื้อหาจากผู้เชี่ยวชาญ และมีการนำไปทดลองใช้กับกลุ่มตัวอย่าง จำนวน 3 ครั้ง

ผลการวิจัยสามารถสร้างแบบประเมินคุณภาพห้องสมุด 4G ได้จำนวน 2 ฉบับ ประกอบด้วย

ฉบับที่ 1 แบบประเมินคุณภาพห้องสมุด 4G ของโรงเรียนระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน สังกัดกรุงเทพมหานคร สำหรับผู้ให้บริการ ประกอบด้วย เกณฑ์มาตรฐาน 4 ด้าน ได้แก่ ด้านบรรณารักษ์ดี มีเกณฑ์มาตรฐาน 9 ข้อ ตัวบ่งชี้ 38 ข้อ และเกณฑ์การประเมิน 40 ข้อ ด้านหนังสือดี มีเกณฑ์มาตรฐาน 5 ข้อ ตัวบ่งชี้ 14 ข้อ และเกณฑ์การประเมิน 23 ข้อ ด้านบรรยากาศดี มีเกณฑ์มาตรฐาน 4 ข้อ ตัวบ่งชี้ 16 ข้อ และเกณฑ์การประเมิน 23 ข้อ และด้านเครื่องมือสืบค้นดี มีเกณฑ์มาตรฐาน 4 ข้อ ตัวบ่งชี้ 9 ข้อ และเกณฑ์การประเมิน 15 ข้อ ซึ่งห้องสมุดที่จะผ่านการประเมิน สำหรับผู้ให้บริการ ตามแบบประเมินคุณภาพห้องสมุด 4G ของโรงเรียนระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน สังกัดกรุงเทพมหานครได้ ต้องมีผลการประเมินผ่านทุกเกณฑ์มาตรฐานทั้ง 4 ด้าน

ฉบับที่ 2 แบบประเมินคุณภาพห้องสมุด 4G ของโรงเรียนระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน สังกัดกรุงเทพมหานคร สำหรับผู้ใช้บริการ ประกอบด้วย เกณฑ์มาตรฐาน 4 ด้าน ได้แก่ ด้านบรรณารักษ์ดี มีเกณฑ์มาตรฐาน 9 ข้อ ตัวบ่งชี้ 37 ข้อ และเกณฑ์การประเมิน 46 ข้อ ด้านหนังสือดี มีเกณฑ์มาตรฐาน 4 ข้อ ตัวบ่งชี้ 11 ข้อ และเกณฑ์การประเมิน 18 ข้อ ด้านบรรยากาศดี มีเกณฑ์มาตรฐาน 4 ข้อ ตัวบ่งชี้ 16 ข้อ และเกณฑ์การประเมิน 23 ข้อ และด้านเครื่องมือสืบค้นดี มีเกณฑ์มาตรฐาน 4 ข้อ ตัวบ่งชี้ 9 ข้อ และเกณฑ์การประเมิน 15 ข้อ ซึ่งห้องสมุดที่จะผ่านการประเมิน สำหรับผู้ใช้บริการ ตามแบบประเมินคุณภาพห้องสมุด 4G ของโรงเรียนระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน สังกัดกรุงเทพมหานครได้ ต้องมีค่าเฉลี่ยผลการประเมินมาตรฐานทั้ง 4 ด้าน ทุกข้อไม่น้อยกว่า 3.50