คู่มือครู รายวิชาเพิ่มเติมวิทยาศาสตร์ ชีววิทยา เล่ม 4 ชันมัธยมศึกษาปีที่ 5

233 / 254

7. จงเปรียบเทียบโครงสร้างหรืออวัยวะในการขับถ่ายและกระบวนการขับถ่ายของสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังและสัตว์มีกระดูกสัน
หลังลงในตารางที่กำ�หนดให้
สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง
สัตว์
มีกระดูกสันหลัง
เช่น มนุษย์
ฟองน้ำ� ไฮดรา
พลานาเรีย
ไส้เดือนดิน
แมลง
โครงสร้างหรืออวัยวะในการขับถ่าย
ไม่มี
ไม่มี
โพรโทเนฟริเดียม
เมทาเนฟริเดียม
มัลพิเกียนทิวบูล
ไต
กระบวนการขับถ่าย
การแพร่ผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ออกสู่สิ่งแวดล้อม
การแพร่ผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ออกสู่สิ่งแวดล้อม
ใช้ซิเลียที่เฟลมเซลล์โบกพัดทำ�ให้เกิดแรงดึงน้ำ�พร้อมของเสียที่ละลายอยู่เข้าเฟลมเซลล์แล้วลำ�เลียงสู่ท่อรับของเหลว เพื่อไปกำ�จัดออกที่ช่องเปิดที่ผนังลำ�ตัว
ใช้เนโฟรสโตมที่เป็นปลายเปิดของเมทาเนฟริเดียมรับของเสียที่ละลายอยู่ในน้ำ� แล้วลำ�เลียงออกสู่ช่องเปิดที่ผนังลำ�ตัวน้ำ�และแร่ธาตุบางชนิดที่มีประโยชน์จะถูกดูดกลับเข้าสู่ระบบหมุนเวียนเลือด
บริเวณปลายของมัลพิเกียนทิวบูลจะรับของเสียจากของเหลวภายในช่องลำ�ตัว แล้วลำ�เลียงไปยังทางเดินอาหาร ซึ่งจะมีการดูดกลับน้ำ� และสารที่มีประโยชน์กลับเข้าสู่ระบบหมุนเวียนเลือดของเสียที่เหลือซึ่งมีไนโตรเจนเป็นองค์ประกอบจะเปลี่ยนเป็นกรดยูริกขับออกมาพร้อมกากอาหารทางทวารหนัก
การกรองเกิดขึ้นที่หน่วยไตบริเวณโกลเมอรูลัสกับโบว์แมนส์แคปซูล สารที่มีขนาดเล็กจะถูกกรองเข้าสู่ช่องในโบว์แมนส์แคปซูล เข้าสู่ท่อหน่วยไตที่มีลักษณะเป็นท่อยาวขดไปมาซึ่งแต่ละบริเวณของท่อหน่วยไตจะมีการดูดกลับสารที่มีประโยชน์เข้าระบบหมุนเวียนเลือด บางบริเวณเกิดการหลั่งไอออนบางชนิดที่มีมากเกินไปหรือสารพิษบางชนิด จนสุดท้ายของเสียที่ได้ส่วนใหญ่จะอยู่ในรูปของยูเรียและกำ�จัดออกไปกับปัสสาวะ
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 17 | ระบบขับถ่าย ชีววิทยา เล่ม 4 221