128 / 284
5.3 ยีนบนโครโมโซมเดียวกัน
จุดประสงค์การเรียนรู้
อธิบายการถ่ายทอดยีนบนโครโมโซมเดียวกัน และการเกิดครอสซิงโอเวอร์ในการแบ่งเซลล์แบบ
ไมโอซิส
แนวการจัดการเรียนรู้
ครูอาจตั้งคำ�ถามว่า ยีนที่ควบคุมลักษณะต่าง ๆ ของสิ่งมีชีวิตแต่ละชนิดมีจำ�นวนมาก
ยีนที่อยู่
บนโครโมโซมเดียวกันจะมีหลักการการถ่ายทอดเหมือนกับการทดลองของเมนเดลหรือไม่
ครูเปิด
โอกาสให้นักเรียนอภิปรายอย่างอิสระ โดยใช้ความรู้เดิมที่นักเรียนได้เรียนมาแล้วเกี่ยวกับการถ่ายทอด
ยีนที่อยู่บนโครโมโซมต่างคู่กันประกอบการอภิปราย
จากการอภิปรายนักเรียนควรสรุปได้ว่า ยีนเหล่านี้จะถูกถ่ายทอดไปด้วยกันได้ จากนั้นครูให้
ความรู้เกี่ยวกับลิงเกจ (linkage) ว่า การที่ยีน 2 โลคัสหรือมากกว่า 2 โลคัสมีการถ่ายทอดไปด้วยกัน
พร้อมๆ กัน ยีนเหล่านั้นเรียกว่า ลิงเกจ
ครูให้นักเรียนสืบค้นข้อมูลและศึกษาการผสมพันธุ์ของแมลงหวี่โดยพิจารณาสองลักษณะ คือ
สีของลำ�ตัว และขนาดของปีก ดังรูป 5.26 และ 5.27 ในหนังสือเรียน แล้วร่วมกันอภิปรายและวิเคราะห์
ถึงการถ่ายทอดยีนบนโครโมโซมเดียวกัน เมื่อผสมพันธุ์แมลงหวี่ลักษณะตัวสีน้ำ�ตาลปีกปกติที่เป็น
เฮเทอโรไซกัสกับลักษณะตัวสีดำ�ปีกกุด ในประเด็นต่อไปนี้
แมลงหวี่ตัวสีน้ำ�ตาลปีกปกติรุ่น F
1
ที่เป็นเฮเทอโรไซกัสสร้างเซลล์สืบพันธุ์ได้กี่ชนิด อะไรบ้าง
รุ่น F
1
มีอัตราส่วนของฟีโนไทป์เป็นเท่าใด
การถ่ายทอดยีนควบคุมลักษณะสีตัวและยีนควบคุมลักษณะปีกของแมลงหวี่เป็นไปตามกฎ
การรวมกลุ่มอย่างอิสระของเมนเดลหรือไม่ เพราะเหตุใด
จากการสืบค้นและการอภิปรายนักเรียนควรตอบได้ว่า โครโมโซมเป็นแหล่งรวมของยีนดังนั้น
แต่ละโครโมโซมซึ่งมียีนจำ�นวนมาก และจากการผสมพันธุ์แมลงหวี่ตัวสีน้ำ�ตาลปีกปกติที่มีจีโนไทป์ที่
เป็นเฮเทอโรไซกัสในรุ่นพ่อแม่จะสร้างเซลล์สืบพันธุ์ได้ 2 แบบ คือ
b
+
vg
+
และ
b vg
เมื่อผสมกับแมลง
หวี่ตัวสีดำ�ปีกกุด ซึ่งสร้างเซลล์สืบพันธุ์แบบเดียวคือ
b vg
จะได้รุ่น F
2
ที่มีฟีโนไทป์ 2 แบบ คือ
ตัวสีน้ำ�ตาลปีกปกติและตัวสีดำ�ปีกกุดในอัตราส่วน 1 : 1
หากเป็นไปตามกฎทั้งสองข้อของเมนเดล จะได้รุ่นลูกที่มีตัวสีน้ำ�ตาลปีกปกติ ตัวสีน้ำ�ตาลปีกกุด
ตัวสีดำ�ปีกปกติ ตัวสีดำ�ปีกกุด ในอัตราส่วน 1 : 1 : 1 : 1 ครูอาจนำ�อภิปรายต่อไปว่าจะเป็นไปได้
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 5 | การถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรม
ชีววิทยา เล่ม 2
116