35 / 367
กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น
25
๖. ทักษะที่สำ�คัญในการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
การดำ�รงชีวิตและประกอบอาชีพในศตวรรษที่ ๒๑ นั้น มีความคาดหวัง
ให้พลเมืองในศตวรรษนี้เป็นผู้มีความรอบรู้ เป็นนักคิดและนักแก้ปัญหา สามารถ
นำ�ความรู้มาใช้ประโยชน์ได้อย่างเหมาะสม และทันท่วงที ดังนั้นในการจัดการ
เรียนรู้วิทยาศาสตร์ ผู้สอนจึงจำ�เป็นต้องออกแบบและวางแผนการจัดการเรียนรู้
วิทยาศาสตร์ที่เน้นการพัฒนาสมรรถนะของผู้เรียนในด้านต่างๆ ทั้งด้านองค์ความรู้
หรือแนวคิดทางวิทยาศาสตร์ ด้านทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ด้านทักษะ
การคิดระดับสูง ด้านทักษะที่จำ�เป็นสำ�หรับศตวรรษที่ ๒๑ และด้านทักษะอื่น ๆ
ตลอดจนด้านเจตคติทางวิทยาศาสตร์ เพื่อให้ผู้เรียนเป็นนักเรียนรู้ นักคิด เชื่อมั่น
ยึดถือและศรัทธาในการใช้ความรู้วิทยาศาสตร์ในทางที่สร้างสรรค์ สามารถนำ�
ความรู้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อตนเอง และผู้อื่นอย่างมีคุณธรรม เป็นกำ�ลังสำ�คัญ
ในการพัฒนาประเทศชาติ ตลอดจนเป็นพลเมืองของโลกที่ดำ�รงชีวิตในสังคม
แห่งศตวรรษที่ ๒๑ อย่างมีคุณค่า
ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ (Science Process Skills)
การเรียนรู้ทางวิทยาศาสตร์ จำ�เป็นต้องใช้ทักษะกระบวนการ
ทางวิทยาศาสตร์เพื่อนำ�ไปสู่การสืบเสาะค้นหา ผ่านการสังเกต ทดลอง สร้าง
แบบจำ�ลอง และวิธีการอื่น ๆ เพื่อนำ�ข้อมูล สารสนเทศและหลักฐานเชิงประจักษ์
มาสร้างคำ�อธิบายเกี่ยวกับแนวคิดหรือองค์ความรู้ทางวิทยาศาสตร์ (Padilla,
๑๙๙๐; วรรณทิพา, ๒๕๔๐) ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ประกอบด้วย
ทักษะการสังเกต (Observing)
เป็นความสามารถในการใช้ประสาทสัมผัสอย่างใดอย่างหนึ่ง หรือหลายๆ
อย่างเข้าไปสำ�รวจวัตถุหรือปรากฏการณ์ต่าง ๆ ในธรรมชาติหรือจากการ
ทดลองโดยไม่ลงความคิดเห็นของผู้สังเกตลงไปด้วย ประสาทสัมผัสทั้ง ๕
อย่าง ได้แก่ การดู การฟังเสียง การดมกลิ่น การชิมรส และการสัมผัส
ทักษะการวัด (Measuring)
เป็นความสามารถในการเลือกใช้เครื่องมือในการวัดปริมาณต่างๆ ได้อย่าง
เหมาะสม รวมถึงความสามารถในการหาปริมาณของสิ่งต่าง ๆ จาก
เครื่องมือที่เลือกใช้ออกมาเป็นตัวเลขได้ถูกต้องและรวดเร็ว พร้อมระบุ
หน่วยของการวัดได้อย่างถูกต้อง
ทักษะการลงความเห็นจากข้อมูล (Inferring)
เป็นความสามารถในการคาดเดาอย่างมีหลักการเกี่ยวกับเหตุการณ์หรือ
ปรากฏการณ์ โดยใช้ข้อมูล (Data) หรือสารสนเทศ (Information) ที่เคย
เก็บรวบรวมไว้ในอดีต
ทักษะการจำ�แนกประเภท (Classifying)
เป็นความสามารถในการแยกแยะ จัดพวกหรือจัดกลุ่มสิ่งต่างๆ ที่สนใจ เช่น
วัตถุ สิ่งมีชีวิต ดาวและเทหวัตถุต่าง ๆ หรือปรากฏการณ์ที่ต้องการศึกษา
ออกเป็นหมวดหมู่ นอกจากนี้ยังหมายถึงความสามารถในการเลือกและ
ระบุเกณฑ์หรือลักษณะร่วมลักษณะใดลักษณะหนึ่งของสิ่งต่างๆ ที่ต้องการ
จำ�แนก
ทักษะการหาความสัมพันธ์ของสเปซกับเวลา
(Relationship of Space and Time)
สเปซคือพื้นที่ที่วัตถุครอบครอง ในที่นี้อาจเป็นตำ�แหน่ง รูปร่าง รูปทรงของ
วัตถุ สิ่งเหล่านี้อาจมีความสัมพันธ์กัน ดังนี้