แม้การวัดระดับของสติปัญญาจะเป็นสิ่งที่ยากและท้าทาย แต่มนุษย์เราก็มีแบบทดสอบมากมายที่ช่วยวิเคราะห์เพื่อทราบผลลัพธ์ที่เชื่อมโยงถึงระดับของสติปัญญา และพิสูจน์ถึงความฉลาด อย่างไรก็ดี แม้ไม่ต้องตอบแบบสอบถาม ข้อมูลดังต่อไปนี้ก็สามารถช่วยบอกเราได้ว่าเข้าข่ายที่จะกลายเป็นคนฉลาดหรือไม่

ภาพที่ 1 การวัดระดับของสติปัญญาเป็นเรื่องที่ท้าทาย
ที่มา https://pixabay.com/images/id-4550606/, geralt

1. นิสัยการนอนแบบ “นกฮูก”

          ตามงานวิจัยพบว่า ยิ่งคุณฉลาดมากเท่าไร ยิ่งมีแนวโน้มที่จะนอนดึก  งานวิจัยชิ้นหนึ่งตีพิมพ์ในปีพ.ศ. 2552 ในวารสาร  journal Personality and Individual Differences ซึ่งสังเกตถึงการเชื่อมโยงระหว่างไอคิวในวัยเด็กและนิสัยการนอนหลับในบรรดาผู้ใหญ่นับพันคน และนั่นเอง บุคคลที่ฉลาดกว่ากล่าวว่า พวกเขานอนดึกและตื่นสายทั้งในวันธรรมดาและวันหยุดสุดสัปดาห์ แม้ว่านิสัยนกฮูกจะทำให้คุณคิดว่า คุณฉลาดกว่าคนอื่น ๆ แต่อย่าลืมว่า รูปแบบการนอนของแต่ละคนแตกต่างกัน ซึ่งนั่นถูกกำหนดด้วยนาฬิกาชีวภาพ (circadian rhythm) ที่เปลี่ยนแปลงไปตลอดเวลาตามช่วงวัย เรื่องสำคัญกว่าการบอกตัวเองว่า เราเป็นคนฉลาด ก็คือการตอบให้ได้ว่าเรามีรูปแบบการนอนแบบใดที่เหมาะสมกับตัวเรา เพื่อที่จะได้ปรับวิธีการทำงานหรือการเรียนให้สอดคล้องกับตัวตนและนาฬิกาทางชีวภาพของร่างกาย

2. การปรับตัวที่ดีเยี่ยม

          สติปัญญาของมนุษย์ อาจหมายถึง คุณภาพจิตใจที่ประกอบด้วยความสามารถในการเรียนรู้จากประสบการณ์ การปรับให้เข้ากับสถานการณ์ใหม่ ความเข้าใจและจัดการกับแนวคิดที่เป็นนามธรรม ตลอดจนใช้ความรู้เพื่อจัดการกับสภาพแวดล้อมที่ตนอยู่

          บทความหนึ่งในสารานุกรม Encyclopedia Britannica ให้ข้อมูลว่า การปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมเป็นกุญแจสำคัญในการทำความเข้าใจว่าสติปัญญาคืออะไรและทำอะไร โดยการปรับตัวดังกล่าวอาจเกิดขึ้นได้ในหลากหลายรูปแบบ เช่น นักเรียนในโรงเรียนจะเรียนรู้เนื้อหาที่เขาต้องรู้เพื่อที่จะทำได้ดีในหลักสูตร แพทย์ที่รักษาผู้ป่วยด้วยอาการที่ไม่คุ้นเคยโดยการเรียนรู้เกี่ยวกับโรคที่เป็นต้นเหตุ หรือศิลปินวาดภาพซ้ำเพื่อถ่ายทอดความรู้สึกที่ต่อเนื่องกันมากขึ้น เป็นต้น ทั้งนี้ความฉลาดขึ้นอยู่กับความสามารถในการเปลี่ยนพฤติกรรมเพื่อรับมือกับสภาพแวดล้อมที่อยู่ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น หรือก็อาจหมายถึงการเปลี่ยนสภาพแวดล้อมหรือการค้นหาสิ่งใหม่

3. อยากรู้อยากเห็นไม่รู้จบ

          ไอน์สไตน์กล่าวว่า "I have no special talents, I am only passionately curious." ผมไม่ได้มีความสามารถพิเศษอะไร ผมมีเพียงความหลงใหลในความอยากรู้อยากเห็นเท่านั้นการศึกษาหนึ่งซึ่งตีพิมพ์ในวารสาร Journal of Individual Differences เมื่อปีพ.ศ. 2559 ชี้ให้เห็นว่า สติปัญญาในวัยเด็กเชื่อมโยงกับบุคลิกภาพที่เปิดใจรับสิ่งใหม่ๆ สงสัยและสนใจเรียนรู้อยู่เสมอในวัยผู้ใหญ่

4. การควบคุมตนเองที่น่ายกย่อง

          การเอาชนะสิ่งเร้าต่าง ๆ ที่มากระตุ้นและรบกวนจิตใจของเรา คือ การมีแผนที่จะบรรลุเป้าหมายที่ชัดเจน รวมทั้งการสำรวจกลยุทธ์ทางเลือกและพิจารณาผลที่ตามมาก่อนที่จะเริ่มลงมือทำการศึกษาหนึ่งในวารสาร journal Psychological Science เมื่อปีพ.ศ. 2552 พบว่า ความสามารถในการควบคุมตัวเองเชื่อมโยงกับความฉลาดและระดับสติปัญญาของมนุษย์ ทั้งนี้ ผู้วิจัยได้ทำการทดลองกับกลุ่มเป้าหมายที่เข้าร่วมงานวิจัย โดยการให้เลือกระหว่าง 2 รางวัลทางการเงิน ได้แก่ กำไรเพียงเล็กน้อยที่ได้รับในทันที และกำไรที่มากขึ้นแต่ได้รับในภายหลัง

          ผลงานวิจัยพบว่า กลุ่มเป้าหมายเลือกรางวัลทางการเงินที่ได้กำไรมากขึ้นแต่ได้รับเงินในภายหลัง กล่าวคือ ผู้คนเหล่านั้นมีการควบคุมตนเอง ซึ่งโดยทั่วไปแล้วจะได้คะแนนสูงกว่าในการทดสอบความฉลาด ทั้งนี้นักวิจัยที่อยู่เบื้องหลังการศึกษากล่าวว่า สมองส่วน anterior prefrontal cortex อาจมีบทบาทในการช่วยให้ผู้คนแก้ปัญหาที่ยากและแสดงให้เห็นถึงการควบคุมตนเองในขณะที่ทำงานไปสู่เป้าหมาย

5. การทำความรู้จักกับคนอื่นอย่างลึกซึ้ง

          หากคุณเป็นหนึ่งคนที่ชอบพบปะหรือรู้จักกับผู้คนใหม่ ๆ และมักจะตั้งคำถามมากมายหลังจากที่คุณได้รู้จักกับใครคนนั้น? เช่นนั้นแล้วคุณมีความสามารถในการทำความเข้าใจความรู้สึกของผู้อื่น (empathy)ซึ่งเป็นหนึ่งในองค์ประกอบหลักของความฉลาดทางอารมณ์

          คนที่มีความสามารถในการทำความเข้าใจความรู้สึกของผู้อื่นสูง (Highly Empathetic People: HEPs) จะสามารถปรับตัวให้เข้ากับความต้องการและความรู้สึกของผู้อื่น และสามารถแสดงออกในแบบที่ไวต่อความต้องการเหล่านั้น หรืออาจกล่าวได้ว่า ผู้ที่มีความฉลาดทางอารมณ์มักจะสนใจพูดคุยกับผู้คนใหม่ ๆ และเรียนรู้เกี่ยวกับพวกเขามากขึ้น

แหล่งที่มา

Satoshi Kanazawa and Kaja Perina.(2009).Why night owls are more intelligent.Personality and Individual Differences :47 ;685–690.https://personal.lse.ac.uk/kanazawa/pdfs/paid2009.pdf

Robert J. Sternberg.Human intelligence.

Retrieved September 25, 2019, From https://www.britannica.com/science/human-intelligence-psychology

 Adrian Furnham and Helen Cheng. (2016).Childhood Intelligence Predicts Adult Trait Openness Psychological and Demographic. IndicatorsJournal of Individual Differences ;Vol. 37(2):105–111

Shana Lebowitz. (2018, july 26) .13 signs you're smarter than you realize.Retrieved September 25, 2019, From https://www.businessinsider.com/signs-youre-smarter-than-you-realize-2017-11

Carolyn Gregoire.(2017, December 7).How Emotionally Intelligent Are You? Here's How To Tell.

Retrieved September 25, 2019, From  https://www.huffpost.com/entry/are-you-emotionally-intel_n_4371920