อาวุธชีวภาพเป็นไฉน ?

มาลินี นิ่มเสมอ

    ในศตวรรษนี้เทคโนโลยีที่เป็นที่สนใจของสังคม คือ เทคโนโลยีสารสนเทศและเทศโนโลยีชีวภาพ เฉพาะเทคโนโลยีชีวภาพนั้นมีการพัฒนาอย่างรวดเร็ว เราจะเห็นด้วยหรือไม่ก็ตาม เทคโนโลยีชีวภาพเข้ามามีบทบาทต่อการดำรงชีวิตของคนเรามากขึ้นเรื่อยๆ    ในอนาคตคงจะหลีกเลี่ยงไม่ได้เลย ไม่ว่าจะเป็นด้านการเกษตร อุตสาหกรรมอาหาร การสาธารณสุข 

 

                         ที่มา:ภาพประกอบจาก http://th.wikipedia.org

 เทคโนโลยีชีวภาพ หมายถึง การนำเอาสิ่งมีชีวิตหรือชิ้นส่วนของสิ่งมีชีวิตมาปรับปรุงทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงที่เป็นประโยชน์มากขึ้นโดยใช้เทคโนโลยี  เทคโนโลยีชีวภาพก็เหมือนเทคโนโลยีอื่นๆ ที่มีผู้นำประโยชน์ของเทคโนโลยีไปใช้ในทางลบ เช่น นำเอาสิ่งมีชีวิตที่เป็นอันตรายต่อพืช สัตว์ โดยเฉพาะมนุษย์มาใช้เป็นอาวุธทำลายล้างกัน ที่เรียกว่าอาวุธชีวภาพ ซึ่งเป็นมหันตภัยที่คุกคามมวลมนุษย์อย่างมาก สิ่งมีชีวิตที่นำมาใช้เป็นอาวุธชีวภาพได้แก่พวกจุลินทรีย์ ที่เป็นเชื้อโรค รวมทั้งชิ้นส่วนของจุลินทรีย์ เช่น สปอร์ หรือเส้นใยของราหรือแบคทีเรีย รวมทั้งพรีออน ( Prion : เป็นสิ่งที่ทำให้เกิดโรคที่ไม่ใช่เซลล์และไม่มีสารพันธุกรรมมีแต่โปรตีน) และสารพิษที่สกัดจากสิ่งมีชีวิต 

   ในอดีตมีการนำจุลินทรีย์ที่เป็นเชื้อโรคมาใช้เป็นอาวุธชีวภาพมานานแล้วแต่เป็นการผลิตตามธรรมชาติ ในปัจจุบันมีการพัฒนาเทคโนโลยีในการผลิต ทำให้ผลิตได้รวดเร็ว ก่อให้เกิดโรคที่แตกต่างจากลักษณะของโรคที่มีอยู่เดิม ซึ่งจะก่อให้เกิดอันตรายที่มีความรุนแรงมากขึ้นกว่าเดิม และระบาดหรือแพร่กระจายในวงกว้าง จุลินทรีย์บางชนิดอาจสร้างสารพิษได้ไม่มากเท่าไร แต่ถ้ามีการนำเทคโนโลยีชีวภาพทางด้านพันธุวิศวกรรมมาใช้ จุลินทรีย์ชนิดนั้นจะสามารถผลิตสารพิษได้มากขึ้น หรือทนต่อสภาพแวดล้อมมากขึ้น เมื่อนำไปใช้เป็นอาวุธก็จะเกิดความรุนแรงอย่างมากหรือดื้อต่อยาต้านจุลชีพ หรือการให้วัคซีนไม่ได้ผล ส่วนใหญ่จะแพร่กระจายได้ดีสมบัติจะเปลี่ยนไปจากเดิม ยากต่อการจำแนกและรักษา 

    จุลินทรีย์ที่จะใช้เป็นอาวุธชีวภาพควรมีลักษณะอย่างไร ?

คำตอบคือ ต้องทำอันตรายต่อสิ่งมีชีวิตและมีผลกระทบต่อมนุษย์ หรือมีผลต่อมนุษย์โดยตรง นอกจากนี้ยังต้องผลิตง่าย ต้นทุนต่ำ มีความคงทนในการผลิตและในการเก็บรักษา เก็บไว้ได้นาน กลายพันธุ์ยาก มีความสามารถในการแพร่กระจายสูง และมีระยะฟักตัวสั้น ทนต่อสภาพแวดล้อม ใช้ปริมาณน้อยแต่มีพิษร้ายแรง นอกจากนี้ต้องมีคุณสมบัติเข้าสู่ร่างกายได้หลายทาง เช่น โรคแอนแทรกซ์ ถ้าเข้าสู่ร่างกายทางเดินหายใจก็จะทำให้เกิดโรคที่ปอด แต่ถ้าเข้าทางผิวหนังก็จะเกิดอาการทางผิวหนัง ถ้าเข้าทางเดินอาหารก็จะเกิดอาการในกระเพาะอาหารและลำไส้ เชื้อโรคที่ใช้เป็นอาวุธชีวภาพ เช่น โรคแอนแทรกซ์ หรือโรคกาลี ไข้ทรพิษ ไทฟอยด์ กาฬโรค ไวรัสไข้เลือดออก โรคทูลารีเมีย ฯลฯ สารพิษที่ใช้เป็นอาวุธชีวภาพ เช่น สารพิษบอทลึซึม 

   ในที่นี้จะขอยกตัวอย่างอาวุธชีวภาพสัก 2 - 3 ชนิด

    Antrax หรือโรคกาลี เป็นเชื้อแบคทีเรียที่เป็นรูปแท่ง ทำให้เกิดโรคระบาดในสัตว์ส่วนใหญ่เป็นสัตว์กินหญ้า เช่น โค กระบือ และติดต่อมาถึงคน เมื่อคนสูดลมหายใจเอาสปอร์ของ เชื้อโรคนี้ที่อยู่ในอากาศเข้าไปสัมผัสหรือกินสัตว์ที่เป็นโรคนี้ ถ้าเข้าสู่ทางเดินอาหารจะทำให้อุจจาระร่วง อาจจะถ่ายออกมาเป็นเลือด ถ้าเข้าทางเดินหายใจจะทำให้เกิดปอดบวม หายใจไม่ออก ถ้าเข้าทางผิวหนัง ผิวหนังจะเป็นแผล 
ข้อมูลเพิ่มเติม - ภาษาอังกฤษ
1. Information Paper - Anthrax as a Biological Warfare Agent

Smallpox หรือไข้ทรพิษ เป็นเชื้อไวรัสที่อยู่ในสภาพแห้งหรืออุณหภูมิได้นาน ถ้าผู้อ่านมีอายุประมาณ 40 - 50 ปี คงจำได้ว่า จะมีการฉีดวัคซีนให้แก่นักเรียนตามโรงเรียนต่างๆ ซึ่งนักเรียนทุกคนต้องฉีดวัคซีน เพื่อป้องกันไข้ทรพิษ แต่ในปี พ.ศ. 2523 ก็มีการหยุดฉีดวัคซีนกัน เนื่องจากองค์การอนามัยโลกประกาศว่าไข้ทรพิษหมดไปจากโลกนี้แล้ว โรคนี้พวกเรากลัวกันมาก เพราะเป็นโรคติดต่อทางเดินหายใจ ทำให้เกิดตุ่มนูนแดงทั่วตัวต่อมาตุ่มจะใสแล้วเป็นหนอง ถ้าเชื้อโรคนี้เข้าสู่กระแสเลือดจะกระจายไปทั่วร่างกายก็จะตายได้ 
ข้อมูลเพิ่มเติม - ภาษาอังกฤษ
2. Smallpox as a Biological Weapon: Medical and Public Health Management

Botulism เป็นแบคทีเรียรูปแท่ง สามารถสร้างสารพิษที่มีผลต่อระบบประสาททำให้เกิดอัมพาตของกล้ามเนื้อส่วนต่างๆ รวมทั้งกล้ามเนื้อหัวใจ ติดต่อกันได้ทางการกินและบาดแผล เช่น กินอาหารกระป๋องที่มีพิษของแบคทีเรียนี้เข้าไปอาจทำให้ตายได้ พบว่าเพียง 1 กรัม ทำให้คนตายได้ถึง 1.5 ล้านคน 
ข้อมูลเพิ่มเติม - ภาษาอังกฤษ
3. Botulinum Toxin as a Biological Weapon: Medical and Public Health Management

   อาวุธชีวภาพมีฤทธิ์และพิษภัยร้ายแรงมากกว่าสารเคมีหลายเท่า เรามอง ไม่เห็น ไม่รู้รส และไม่ได้กลิ่น รับเข้าสู่ร่างกายโดยไม่รู้ตัว การป้องกันจึงทำได้ยาก 

   มีผู้กล่าวว่าในอนาคตการต่อสู้กันในรูปแบบสงครามจะลดลง และการต่อสู่กันโดยผู้ก่อการร้ายจะมีมากขึ้นเรื่อยๆ โดยเฉพาะการใช้อาวุธชีวภาพในการก่อการร้าย ประเทศต่างๆ คงจะต้องให้ความสนใจในเรื่องอาวุธชีวภาพมากขึ้นกว่านี้ ถ้าเกิดเหตุการณ์ที่เกิดโรคระบาดอย่างรุนแรง รวดเร็ว กว้างขวาง ต่อชีวิตพืช สัตว์ หรือมนุษย์อาจเป็นไปได้ที่เกิดจากอาวุธชีวภาพ จะต้องมีการสกัดทำลายอย่างรวดเร็ว ทันต่อเหตุการณ์ ถ้าปล่อยปละหรือรู้เท่าไม่ถึงการณ์อาจจะสร้างความหายนะสุดที่จะคณานับได้ 


เอกสารอ้างอิง
ศูนย์ความหลากหลายทางชีวภาพ 2544. อนุสัญญาห้ามอาวุธชีวภาพกับประเทศไทย หน้า 20. ใน เอกสารเผยแพร่ 
ในรายงานการสัมมนาเรื่อง อนุสัญญาห้ามอาวุธชีวภาพกับประเทศไทย, 3 เมษายน 2544. โรงแรมเซ็นจูรี พาร์ค, 
กรุงเทพมหานคร. 

อ่านเพิ่มเติม - ภาษาไทย
1. ข่าว-กรุงเทพธุรกิจ: เผยโฉมอาวุธเชื้อโรค
2. UPDATE Magazine Online: อาวุธชีวภาพกลับมาอีกครั้ง พร้อมภาพประกอบ 
3. ข่าว-กรุงเทพธุรกิจ: สธ.เกาะติดอาวุธชีวภาพเผย19เชื้อโรคร้ายที่ใช้ในสงคราม
4. ThaiClinic.Com-Medical Education-การปฏิบัติตนเองเพื่อป้องกันการได้รับเชื้อจากสงครามเชื้อโรค นอกจากนี้ 
ยังมีข้อมูลเกี่ยวกับประวัติของสงครามเชื้อโรค และลักษณะอาการของโรคอีกด้วย 

อ่านเพิ่มเติม - ภาษาอังกฤษ
4. CNN.com In-Depth Specials Reports and Analysis มีภาพแผนที่โลกแสดงประเทศที่มีการพัฒนาอาวุธ 
ชีวภาพ และสามารถ click เข้าไปอ่านรายละเอียดเพิ่มเติมในแต่ละประเทศได้ นอกจากนี้ยังมีภาพแสดงอาการของโรค 
ที่ถูกนำมาใช้ในการทำสงครามด้วย