ข้าวชนิดต่าง

สุนทร  ตรีนันทวัน

ข้าว ซึ่งจัดว่าเป็นอาหารหลักของคนเรา    เดิมทีข้าวมีถิ่นกำเนิดในทวีปเอเชียตอนใต้ มีหลักฐานเกี่ยวกับการปลูกข้าวมีมานานกว่า  6500 ปี  ในประเทศอินเดีย  และทางตะวันออกของประเทศจีน ครับ  และต่อมาใน พ.ศ. 1543 ก็เริ่มแพร่เข้าสู่ประเทศต่าง ๆ ในยุโรป

ปัจจุบันนี้นะครับ  คนในประเทศต่าง ๆ ของทวีปเอเซีย  เป็นทั้งผู้ผลิตและผู้บริโภคข้าวกลุ่มใหญ่ที่สุดของประชากรทั้งโลก    เรียกได้ว่าข้าวเป็นอาหารหลักของประชากรโลกมากกว่าครึ่ง

ชนิดของข้าวที่นิยมบริโภค

เราอาจแบ่งข้าวออกเป็นประเภทตามขนาดของเมล็ด   คือข้าวเมล็ดยาวและข้าวเมล็ดสั้นหรือแบ่งตามกรรมวิธีการขัดสี  คือข้าวกล้องและข้าวขาว  ตัวอย่างเช่น  ข้าวขาวหอมมะลิเป็นข้าวเมล็ดยาวที่ได้รับความนิยมมากที่สุดชนิดหนึ่ง   เวลาหุงจะมีกลิ่นหอม   แต่ถ้าเป็นข้าวกล้องหอมมะลิเวลาหุงจะมีกลิ่นหอมยิ่งกว่าและมีวิตามินแร่ธาตุรวมทั้งใยอาหารมากกว่า       ข้าวที่นิยมบริโภค เช่น

ข้าวอาร์โบริโอ ( arborio  rice ) เป็นข้าวเมล็ดเล็กสั้น   เมื่อหุงแล้วจะแฉะ   นิยมนำมาทำอาหารอิตาเลี่ยนชื่อ  ริชอตโต (risotto)

ข้าวบาสมาติ ( basmati  rice )  เป็นข้าวเมล็ดยาว  มีกลิ่นหอม  แหล่งผลิตสำคัญอยู่ในอินเดีย  ข้าวชนิดนี้มีชื่อว่า  “ เจ้าชายแห่งข้าว”

ข้าวเหนียว (glutinous  rice )  แบ่งเป็น 2 สี คือ ข้าวเหนียวดำกับข้าวเหนียวขาว  ส่วนใหญ่นิยมบริโภคในแถบเอเซีย  ชาวตะวันตกนิยมนำข้าวเหนียวขาวไปทำขนมพุดดิ้ง  จึงเรียกข้าวเหนียวว่า  พุดดิ้งไรซ์ (pudding  rice ) คนไทยในภาคเหนือและอีสานนิยมกินข้าวเหนียวมากกว่าข้าวเจ้า   ส่วนคนไทยภาคกลางนิยมนำข้าวเหนียวทั้งขาวและดำมาทำขนมหวาน เช่น  ข้าวหลาม  ข้าวเหนียวแก้ว  ข้าวเหนียวสังขยา   ข้าเหนียวเปียก   เป็นต้น

ข้าวหอมมะลิ (jasmine  rice ) เป็นพันธุ์ข้าวของไทย   เมล็ดเรียวมีกลิ่นหอม   คล้ายกับข้าวบาสมาติ   แต่ข้าวหอมมะลิจะเหนียวกว่า  คนไทยและคนจีนนิยมบริโภคมาก

คนไทยรู้จักการทำนาข้าวมานานหลายพันปี ข้าวที่ปลูกในยุคนั้นมีอยู่ 2 ชนิดคือ  ข้าวเมล็ดใหญ่งอกงามบนที่สูง   กับข้าวเมล็ดป้อมงอกงามในที่ลุ่ม   ข้าวทั้ง 2 ชนิดนี้เมื่อหุงหรือนึ่งเมล็ดจะเหนียวติดกัน  อาจกล่าวได้ว่าข้าวเหนียวเป็นข้าวพันธุ์พื้นเมืองของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้  โดยพบว่ามีแหล่งกำเนิดอยู่บริเวณสองฟากฝั่งแม่น้ำโขงตอนบน   แล้วแพร่กระจายออกไปทุกทิศทุกทาง  รวมทั้งพื้นที่ซึ่งเป็นประเทศไทยในปัจจุบัน

ข้าวเหนียวหรือข้าวนึ่ง จึงเป็นข้าวคู่คนไทยมาช้านาน  ในสมัยสุโขทัย  คนไทยทั้งในภาค เหนือ  อีสาน  กลางและใต้  ต่างก็กินข้าวเหนียวเหมือนกันหมด

ส่วนข้าวเจ้าเป็นพันธุ์ข้าวจากต่างประเทศ  มีแหล่งกำเนิดอยู่แถบเบงกอล  แพร่กระจายเข้ามาในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ตั้งแต่หลัง พ.ศ. 1000   และต่อมารับประทานกันแพร่หลาย

พันธุ์ข้าว

ข้าว  เป็นธัญพืชตระกูลเดียวกับหญ้า    นักวิทยาศาสตร์แบ่งข้าวออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ ๆ คือข้าวที่ปลูกในแอฟริกาและเอเซีย  แต่ข้าวที่มีบทบาทสำคัญในตลาดโลกคือข้าวจากเอเซีย  ซึ่งแบ่งตามแหล่งที่ปลูกได้ดังนี้

อินดิกา (indica ) เป็นข้าวที่ปลูกในเขตลมมรสุม  ตั้งแต่อินเดีย  ศรีลังกา  ไทย  ไปจนถึงเวียดนามและจีน  จะมีต้นสูง  ฟางอ่อน  เมล็ดข้าวยาวรี  ข้าวเกือบทุกชนิดที่ปลูกในเมืองไทยเป็นข้าวจำพวกอินดิกา  ซึ่งมีทั้งข้าวเจ้าและข้าวเหนียว

จาปอนิกา (japonica ) เป็นข้าวที่ปลูกในเขตอบอุ่น  เช่นญี่ปุ่น   เกาหลี   มีต้นเตี้ย   ฟางแข็ง  เมล็ดข้าวป้อม   หุงแล้วเมล็ดติดกัน  ไม่ร่วน

จาวานิกา (javanica )  เป็นข้าวเมล็ดเรียวใหญ่  มีหาง  ปลูกมากในประเทศอินโดนิเซีย

ภาพประกอบด้วย : http://www.tkc.go.th/eng/pageconfig/viewcontent/viewcontent1.asp?pageid=152&directory=1498&pagename=content&contents=3109&parent=111