พืชกินพืช   ตอน  1

สุนทร  ตรีนันทวัน

เราทราบกันแล้วนะครับว่า  การปลูกพืชตาง ๆ ไม่ว่าจะเป็น พวกไม้ยืนต้นที่มีอายุนาน ๆ หลายปี ไม้ผลต่าง ๆ เช่น มะม่วง เงาะ ทุเรียน มังคุด ลองกอง ลำไย ลิ้นจี่ มะพร้าว ต้นสัก หรือพืชล้มลุก พืชที่มีอายุเก็บเกี่ยวสั้นพวก แตงโม แตงกวา ผักบุ้ง ผักกาด ผักคะน้า ผักกวางตุ้ง ต้นหอม ผักชี กะหล่ำปลี ฟักทอง มะเขือเทศ  กระเพรา โหระพา  สะระแหน่  พริก  หรือไม้ดอกต่าง ๆ  และอีกหลาย ๆ อย่าง ซึ่งการปลูกจะต้องมีการเตรียมดิน เตรียมร่อง  ขุดหลุม  เรียกได้ว่าต้องปลูกในดินนั่นเอง

วันนี้ผมมีเรื่องมาเล่าให้ฟังเกี่ยวกับการปลูกพืชที่ไม่ต้องใช้ดิน  ซึ่งคนละอย่างกับการปลูกพืชที่เรียกว่า  ไฮโดรโพนิค (Hydroponic) คือผมได้ไปเห็นไปศึกษาการปลูกพืชในพืช  หรือโครงการ พืชกินพืช ที่สถาบันราชภัฏอุดรธานี หรือ  มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี ในปัจจุบันนี้นั้นเองครับ  โครงการนี้ไม่ได้ปลูกพืชลงไปในดินครับ

สนใจนะครับ พืชกินพืช ซึ่งโครงการนี้ได้เริ่มต้นด้วยการศึกษาค้นคว้า วิจัยเพื่อการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและหลีกเลี่ยงสภาพดินมีปัญหา เช่น ดินเค็ม ดินเปรี้ยว ดินทราย ดินขาดความอุดมสมบูรณ์ ซึ่งพบมากในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เน้นการนำวัสดุเหลือใช้หรือพวกวัชพืชบางอย่าง เช่น ผักตบชวา เพื่อใช้เป็นตัวกลางในการเพาะปลูก โดยเฉพาะพืชล้มลุก อายุเก็บเกี่ยวสั้น นับว่าเป็นการแก้ปัญหาและสร้างประโยชน์ได้ในเวลาเดียวกัน การปรับสภาพแวดล้อมของตัวกลางที่ใช้สำหรับเพาะปลูกคือผักตบชวา ให้มีความเหมาะสมแก่การเจริญเติบโต มีอุณหภูมิพอเหมาะ การระบายอากาศที่ดีและสามารถอุ้มน้ำและปุ๋ยได้ดี ซึ่งมีผลทำให้พืชเจริญเติบโตเร็ว ประหยัดเวลา ประหยัดปุ๋ยและพืชสามารถดูดซับไปใช้ในการเจริญเติบโตได้อย่างเต็มที่

ชพืชที่ใช้ เช่น พวกผักตบชวา ต้นกล้วย ต้นมะละกอ ซังข้าวโพด ฟางข้าว ใบไม้ จอก แหน เป็นต้น หรือ วัชพืชที่หาได้ง่ายในท้องถิ่น

ก่อนที่ผมจะพูดถึงขั้นตอนต่าง ๆ ของโครงการ พืชกินพืช ว่าจะต้องทำอย่างไรนั้น ผมจะบอกถึงผลผลิตที่ได้จากการปลูกมะเขือเทศที่ปลูกบนผักตบชวานะครับ จากต้นมะเขือเทศ 150 ต้น ใช้เวลาปลูก (อายุการเก็บเกี่ยวคือประมาณ 4 เดือนครึ่ง) สามารถเก็บผลมะเขือเทศได้ถึง 10,000 ลูกเศษ ผลมะเขือเทศเนื้อแน่น สมบูรณ์รสชาติดี และสิ่งที่สำคัญคือ ต้นมะเขือเทศที่เก็บผลหมดแล้ว หมดอายุก็ไม่ต้องเอาไปทิ้ง แต่สับเป็นท่อน ๆ เอาใส่ลงในที่ปลูกตามเดิม แล้วปลูกผักอย่างอื่น หรือมะเขือเทศรุ่นต่อไปได้อีก คือใช้เป็นอาหารของพืชอื่นอีกนั่นเอง เรียกว่า พืชกินพืช

โครงการ พืชกินพืช นับว่าได้ผลมาก มีหน่วยงานต่าง ๆ มาศึกษาดูงานและนำไปทำเช่นเดียวกัน เช่น

- สถาบันราภัฏ แทบทุกแห่งได้นำโครงการนี้ไปขยายผล ไปปฏิบัติอย่างจริงจัง ให้นักเรียน นักศึกษา ได้ลงมือปฏิบัติ ทั้งภาคทฤษฎีและปฏิบัติ

- กลุ่มเกษตรกร ชาวบ้าน โรงเรียนต่าง ๆ ได้นำโครงการนี้ขยายออกไปสู่ตำบล หมู่บ้านแสิ่งทสำคัญคือเป็นการช่วยกำจัดผักตบชวาในแหล่งน้ำต่าง ๆ เพราะเอาผักตบชวามาเป็นตัวกลางในการปลูก  เพราะสามารถอุ้มน้ำได้ดี.