มารู้จักผึ้งในเมืองไทย
....มารู้จัก ผึ้งในเมืองไทย...
สุนทร ตรีนันทวัน
สิ่งมีชีวิตชนิดหนึ่ง ที่จัดเป็นสัตว์สังคมการเป็นอยู่ต่างกันกับสัตว์อื่น ๆ สัตว์สังคมเช่นพวก ผึ้ง มด ต่อ แตน ปลวก นั่นเองครับ แต่ผทจะพูดถึงเรื่อง ชนิดของผึ้งในเมืองไทยครับ ว่ามีกี่ชนิด แต่ละชนิดรูปร่างแตกต่างกันอย่างไรบ้าง ทำรังอยู่ที่ไหนกันบ้าง
ตามธรรมชาติผึ้งอาศัยอยู่ตามโพรงไม้หรือกิ่งไม้ ส่วนผึ้งเลี้ยงก็อยู่ในรังในหีบเลี้ยง ที่คนสร้างให้เพื่อความสะดวกในการเก็บน้ำผึ้ง ในรังผึ้งใหญ่ ๆ อาจมีผึ้งถึง 50,000 ตัว ผึ้งทั้งหมดในหนึ่งรังมาจากผึ้งนางพญาตัวเดียวกันทั้งหมด ดังนั้นในรังผึ้งก็เปรียบได้เป็นครอบครัวขนาดมหึมาทีเดียว ผึ้งนางพญาเป็นผู้ปกครองอาณาจักรรังผึ้ง ทำหน้าที่สร้างประชากรโดยสามารถวางไข่ได้ทีละเป็นพันฟอง ผึ้งนางพญามีขนาดตัวใหญ่กว่าผึ้งงาน มีอายุประมาณ 1 – 2 ปี
ส่วนผึ้งงานจะเป็นหมัน ผึ้งงานทำหน้าที่ทุกอย่างในรังผึ้ง เช่น ดูแลทำความสะอาด ซ่อมแซมรัง ป้องกันศัตรู หาอาหาร และป้อนอาหารให้ตัวอ่อน ผึ้งนางพญา รวมทั้งผึ้งตัวผู้ด้วย ผึ้งงานทุกตัวทำหน้าที่ของตัว อย่างเคร่งครัดเพื่อประโยชน์ของส่วนรวม นักวิทยาศาสตร์พบว่าผึ้งงานมีสารพันธุกรรมที่ควบคุมพฤติกรรมการทำงาน ทำให้ผึ้งงานทำหน้าที่เฉพาะด้านต่าง ๆ ภายในรังได้อย่างมีประสิทธิภาพ ผึ้งงานมีขนาดเล็กกว่าผึ้งนางพญา มีอา ยุประมาณ 2 เดือน
ผึ้งตัวผู้มีขนาดใหญ่ ลำตัวอ้วนและสั้นกว่าผึ้งนางพญา ผึ้งตัวผู้ไม่มีเหล็กใน หาอาหารเองไม่ได้ มีหน้าที่ผสมพันธุ์เท่านั้น เมื่อผสมพันธุ์แล้วก็ตกลงมาตาย ส่วนผึ้งตัวผู้ที่ไม่ได้ผสมพันธุ์จะถูกปล่อยให้อดอาหารตาย ดังนั้น จึงพบผึ้งตัวผู้เฉพาะในช่วงฤดูผสมพันธุ์เท่านั้น
ผึ้งทั้งสามพวกคือ ผึ้งงาน ผึ้งนางพญา และผึ้งตัวผู้ต่างก็ทำตามหน้าที่ได้อย่างมีระเบียบ ทำให้ผึ้งสามารถสร้างรังและสะสมอาหารได้มากอย่างน่าพิศวง ทั้งที่ผึ้งเป็นแมลงตัวเล็ก ๆ
ผึ้งในประเทศไทย มีอยู่ 4 ชนิด ได้แก่
ผึ้งหลวง เป็นผึ้งที่มีขนาดใหญ่ที่สุดและรังใหญ่ที่สุดด้วย ลำตัวยาวประมาณ 1.5 – 2 เซนติเมตร ท้องเป็นปล้องสีดำสลับเหลือง พบได้ตามป่าหรือชนบท สร้างรังบนที่สูงมาก ๆ เป็นผึ้งที่ดุและต่อยปวดกว่าชนิดอื่น ๆ ผึ้งหลวงให้น้ำผึ้งดีที่สุดในเดือนเมษายน ที่เรียกกันว่าน้ำผึ้งเดือนห้า
ผึ้งโพรง ขนาดเล็กกว่าผึ้งหลวง ท้องเป็นปล้องสีน้ำตาลสลับเหลือง สร้างรังในโพรงหรือชายคา นำมาเลี้ยงในหีบได้ ผึ้งโพรงให้น้ำผึ้งมากในฤดูที่มีดอกของไม้ผล เช่น เงาะ ทุเรียน มะพร้าว ลิ้นจี่ ลำใย บ้านเรามีการเลี้ยงผึ้งโพรงในหีบไม้ที่กระจายอยู่ตามภาคต่างๆของประเทศ และเมื่อเร็ว ๆ นี้เอง นักวิจัยจากจุฬาลงภรณ์มหาวิทยาลัย พบว่าผึ้งโพรงมีความสามารถพิเศษกว่าผึ้งพันธุ์คือ มีความต้านทานต่อไร ศัตรูผึ้งได้ดีมาก นับเป็นประโยชน์อย่างยิ่งต่อการปรับสายพันธุ์ผึ้งในบ้านเรา
ผึ้งมิ้ม ขนาดลำตัวเล็กกว่าผึ้งโพรง ขนาดรังก็เล็กด้วย ขนาดของผึ้งมิ้มใกล้เคียงกับแมลงวันบ้าน จึงทำให้บางทีเรียก ผึ้งแมลงวัน ท้องผึ้งมิ้มเป็นสีดำสลับขาว พบผึ้งมิ้มได้ทั่ว ๆ ไปตามขนมหวาน ผลไม้สุก สร้างรังในที่ไม่ค่อยสูงนัก ให้น้ำผึ้งมากในเดือนกุมภาพันธ์ถึงเมษายน
ผึ้งพันธุ์ หรือผึ้งฝรั่ง มีขนาดเล็กกว่าผึ้งหลวง แต่ใหญ่กว่าผึ้งโพรง เป็นผึ้งที่นำเข้ามาจากต่างประเทศ ผึ้งพันธุ์ถูกเลี้ยงในอุตสาหกรรมน้ำผึ้งมานาน ขนาดรังผึ้งพันธุ์เหมาะสมกับการเลี้ยงในหีบและเก็บน้ำผึ้งได้มาก
***ตอนนี้เราคงทราบแล้วนะครับว่า ผึ้งในเมืองไทยนั้นมีกี่ชนิด รวมทั้งการดำรงชีวิตของผึ้งแต่ละชนิดนะครับ****
-
558 มารู้จักผึ้งในเมืองไทย /article-biology/item/558-bee32เพิ่มในรายการโปรด