เมี่ยง...คู่กับชาวเขา เผ่า  ล่าฮู

สุนทร  ตรันทวัน

คำว่า เมี่ยง  ทางภาคกลาง จะเคยชินกับ  เมี่ยงคำ  ที่รับประทานเป็นของว่าง   แต่มีพืชที่สำคัญอย่างหนึ่งที่พบมากทางภาคเหนือของประเทศไทย  พืชชนิดนี้จัดเป็นพืชพื้นเมืองทาง  ภาคเหนือ  ภาษาพื้นเมืองทางภาคเหนือเรียกกันว่าว่า เมี่ยง ซึ่ง คุณประสิทธิ์  พุ่มชูศรี  เกษตรกรตัวอย่างของ  จังหวัดเชียงใหม่ ได้ทำการค้นคว้าเกี่ยวกับเมี่ยง  พบว่าก็คือ ชา ชนิดหนึ่ง  เป็นชาที่เจริญงอกงามอยู่ในแผ่นดินล้านนา  ซึ่งเป็นแหล่งเพาะปลูกชาที่สำคัญแหล่งหนึ่งของโลก  ในภาคเหนือเรียกชื่อต่าง ๆ กัน  เช่น  ชาอัสสัม ชาเมี่ยง ชาพื้นเมือง ชาป่า ซึ่งก็คือเมี่ยงหรือ ชาเมี่ยง นั่นเอง  และคุณประสิทธิ์  ได้เผยแพร่ให้ทราบกันทั่วไป

เมี่ยงหรือชาเมี่ยง  มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า คาเมลเลีย  ไซเน็นซิส (Camellia sinensis) เป็นชาสายพันธุ์อัสสัม (Assamica) ชาเมี่ยงมีถิ่นกำเนิดดั้งเดิมอยู่ในภาคเหนือของอินเดีย  และยังพบกระจายอยู่หลายแห่ง  คือ  ตั้งแต่บริเวณตอนใต้ของที่ราบสูงทิเบต  แถบภูเขาในอัสสัม  ภาคเหนือของประเทศพม่า     ภาคใต้ของประเทศจีน     และทางภาคเหนือของประเทศไทย

ลักษณะสำคัญของชาเมี่ยงคือ

ลำต้น เป็นไม้พุ่มขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ สูงประมาณ 10 – 20 เมตร  ผิวของลำต้นเรียบ กิ่งก้านค่อนข้างแข็งแรง  มีอายุยืน

ใบ เป็นใบเดี่ยวปลายใบแหลม  กว้างประมาณ 2 – 4 นิ้ว  ยาว 5 – 11 นิ้ว  สีเขียวอ่อนถึงเขียวเข้ม

ดอก เป็นกลุ่ม  เจริญออกมาจากตา  ( Bud )  ตาหนึ่ง ๆ  มี 2 – 4  ดอก

ผล เป็นแคปซูล  เส้นผ่าศูนย์กลาง  0.5 – 1 นิ้ว

เมล็ด กลม  ผิวเรียบ  สีน้ำตาล

เมี่ยง  เป็นภาษาพื้นเมืองภาคเหนือ  หมายถึง  การนำเอาใบชามาหมัก  โดยนำเอาใบที่แก่มานึ่งก่อน      แล้วมัดเป็นกำ ๆ  แช่ลงในถังหมัก  คล้าย ๆ กับการดองใบชา  นิยมนำมาบริโภคโดยการเคี้ยว  มีรสฝาดอมเปรี้ยว นิยมเคี้ยวรับประทานเป็นของว่าง  หรือขณะทำงาน   แก้ง่วง แล้วคายกากทิ้ง  ซึ่งเป็นที่นิยมกันมากของประชาชนทางภาคเหนือของประเทศไทย

ปัจจุบันมี การส่งเสริมให้ชาวเขา เผ่าล่าฮู ทำการเพาะปลูกชาเมี่ยง  เก็บยอดชามาส่งโรงงาน    เป็นการเพิ่มรายได้ให้แก่เกษตรกรชาวเขาเผ่าล่าฮู    ซึ่งชาวเขาเผ่า ล่าฮู  ปลูกชาเมี่ยงกันอย่างกว้างขวาง

มีการนำชาเมี่ยงมาทำเป็นผลิตภัณฑ์ที่เรียกว่า ชาระมิงค์ โดยมีโรงงานทำผลิตภัณฑ์ชาระมิงค์อยู่ต้นน้ำแม่ปิงหรือแม่ระมิงค์  มีผลิตภัณฑ์ชาระมิงค์หลากหลายชนิด  ทั้งกลุ่มของชาเขียว  ที่เรียกว่า  ชาเขียวญี่ปุ่น  ชาเขียวระมิงค์  ชาเขียวอัสสัม  และกลุ่มชาจีน  เช่น  ชาจีนอบดอกมะลิ  ชาอูหลง  และยังทำเป็นชาผงปรุงสำเร็จอีกด้วย

ต่อมามีการปลูกเป็นระบบการเกษตรสมัยใหม่   ในภาคเหนือของประเทศไทย  ปลูกเป็นแปลง  มีการดูแลให้น้ำ  ให้ปุ๋ย  เป็นระยะๆ  เพื่อให้ได้ผลผลิตจำนวนมาก และที่มีคุณภาพสูง เก็บผลผลิตมา ทำผลิตภัณฑ์ชาระมิงค์ที่หลากหลายชนิดออกสู่ท้องตลาด...