แมลงปอ  สัตว์โลกล้านปี

สุนทร  ตรีนันทวัน

แมลงปอ เป็นสัตว์ที่บรรพบุรุษเคยเป็นสัตว์โลกล้านปีมาแล้ว     แมลงปอ    เป็นแมลงที่เรารู้จักและคุ้นเคยมาตั้งแต่เด็ก ๆ   โดยเฉพาะผู้ที่อยู่ต่างจังหวัด  ต่างอำเภอนะครับ

อดีตกาลของแมลงปอเป็นสัตว์ดึกดำบรรพ์ที่เกิดขึ้นมาบนโลกก่อนหน้าไดโนเสาร์  และก่อนยุคของผีเสื้อ  ฟอสซิลของแมลงปอที่ขุดพบนั้น  แสดงว่ามันเคยอาศัยอยู่ในยุค Carboniferous

หรือประมาณ 300  ล้านปีมาแล้ว  บรรพบุรุษของแมลงปอมีประวัติศาสตร์อันยาวนานควบคู่กับบรรพบุรุษของแมลงสาบ  แสดงว่าแมลงทั้งสองชนิดนี้มีความสามารถในการปรับตัวให้เข้ากับสิ่งแวดล้อม  และมีวิวัฒนาการจนสามารถดำรงเผ่าพันธุ์สืบต่อมาจนถึงทุกวันนี้

จากซากของ ฟอสซิลที่ขุดพบทำให้สันนิฐานว่าแมลงปอเคยอยู่ในทะเลมาก่อน  แล้วจึงมีวิวัฒนาการขึ้นมาอาศัยอยู่บนบกและในน้ำจืด  แมลงปอในอดีตมีขนาดใหญ่โตมาก  ขนาดความยาวของปีกทั้งสองข้างรวมกันยาวประมาณ 29 นิ้ว  เป็นแมลงที่ใหญ่ที่สุดในบรรดาแมลงของยุคนั้นทั้งหมดที่มนุษย์รู้จัก  หลังจากนั้นแมลงปอได้มีวิวัฒนาการของขนาดและรูปร่าง  จนกระทั่งตัวเล็กลงมาเรื่อย ๆ ปัจจุบัน

พันธุ์ที่ใหญ่ที่สุดมีขนาดยาวจากปลายปีกทั้งสองข้างเหลือเพียง 7.5 นิ้วเท่านั้น  ปีกของแมลงปอมีการพัฒนาเรื่อยมาเป็นเวลานับล้าน ๆ ปี  เพื่อใช้สำหรับกระโดดและบินไปในอากาศ  มีความบางเบาและยืดหยุ่นมากขึ้น  จนกระทั่งกลายเป็นปีกบางใสที่มีเส้นปีกสานกันอยู่เป็นโครงร่างเช่นในปัจจุบัน

ลักษณะ ลักษณะโดยทั่วไปของแมลงปอ คือ  มีลำตัวยาวเรียว  ปีกสองข้างบางใสมีเส้นปีกที่สานกันถี่ละเอียดเป็นโครงคล้ายร่างแห  หัวใหญ่  มีตารวม  ทำให้สามารถมองเห็นได้รอบตัว  หนวดสั้น  เล็กเหมือนเส้นขน  ยาวประมาณ 5 – 8 ปล้อง  โคนหนวดปล้องแรกจะใหญ่หนาและค่อย ๆ เรียวไปจนถึงปล้องสุดท้าย  ปากเป็นแบบกัดกิน  ขากรรไกรแข็งแรง  ส่วนอกมี 3 ปล้อง

ปัจจุบันในประเทศไทยมีการค้นพบแมลงปอมากกว่า 295 ชนิด  และมีการค้นพบพันธุ์ใหม่เพิ่มขึ้นอยู่เสมอ

การผสมพันธุ์

แมลงปอจะผสมพันธุ์กันบนบก  เมื่อตัวเมียวางไข่  ตัวเมียจะใช้อวัยวะส่วนท้องแหย่ลงไปในน้ำ  แล้ววางไข่ติดกับพืชน้ำ  เมื่อฟักเป็นตัว  จะมีลักษณะแตกต่างไปจากตัวเต็มวัย  คือ ไม่มีปีก  อาศัยอยู่ในน้ำ  จับสัตว์น้ำเล็ก ๆ กินเป็นอาหาร  เราเรียกกันว่า  ตัวโม่ง  จะอยู่ในน้ำราว 1 ปี  จึงคลานขึ้นมาบนบก  แล้วลอกคราบออกกลายเป็นตัวเต็มวัยออกบินหากินและผสมพันธุ์ต่อไป

วงจรชีวิตของแมลงปอ  แมลงปอมักจะรวมกันเป็นฝูงอยู่บริเวณที่มีแหล่งน้ำ  สระน้ำ  บึง  ปกติแมลงปอที่โตเต็มที่จะมีชีวิตอยู่ได้นาน 30 – 45 วัน ในช่วงก่อนฤดูหนาว  แมลงปอจะจับคู่ผสมพันธุ์กัน  ต่อมาแมลงปอตัวเมียจะวางไข่ลงในน้ำ  หรือติดกับต้นพืชน้ำ  จะวางไข่ครั้งละประมาณ 400 – 600 ใบ  ไข่ใช้เวลาประมาณ 3 – 7 วัน ในการฟักเป็นตัวอ่อน

ตัวอ่อนจะใช้ชีวิตอยู่ในน้ำและลอกคราบไปเรื่อย ๆ โดยจะลอกคราบประมาณ 9 ครั้ง  ใช้เวลา 2 – 3 เดือน  จึงลอกคราบครั้งสุดท้าย  แต่บางชนิดใช้เวลาประมาณ 12 เดือน  จึงลอกคราบครั้งสุดท้าย  โดยคลานขึ้นมาพ้นน้ำ  ตามกิ่งไม้  ต้นไม้  เพื่อลอกคราบเป็นตัวเต็มวัยต่อไป.