โรคอัลไซเมอร์ (Alzheimer’s disease) เป็นโรคที่เกิดจากความผิดปกติของระบบประสาทที่ทำให้ผู้ป่วยมีความจำและความสามารถในการรับรู้ลดลง มักจะเกิดขึ้นพร้อมกับอารมณ์ที่แปรปรวน สับสน และมีอาการเลอะเลือน  ทั้งยังเป็นสาเหตุที่พบมากที่สุดของภาวะสมองเสื่อมในผู้สูงอายุ

ภาพที่ 1 ผู้ป่วยอัลไซเมอร์
ที่มา mikegi/Pixabay

          นับเป็นครั้งแรกของโลกที่นักวิทยาศาสตร์สามารถคิดค้นวิธีการตรวจสอบโรคอัลไซเมอร์ที่ถูกต้องและแม่นยำได้ด้วยวิธีการตรวจเลือด ทั้งนี้การทดสอบยังสามารถระบุการก่อตัวของโรคได้ถึง 20 ปีก่อนที่ผู้ป่วยจะเริ่มแสดงอาการ โดยวิธีการใหม่ที่ถูกพัฒนาใหม่นี้ เป็นความร่วมมือกันของนักวิทยาศาสตร์จากประเทศญี่ปุ่นและประเทศออสเตรเลีย ซึ่งมีแนวคิดหลักคือ การประเมินระดับของโปรตีนบีตา-แอมีลอยด์ที่สะสมอยู่ภายในสมอง

         หนึ่งในพยาธิสภาพที่เป็นจุดเด่นของโรคอัลไซเมอร์คือ การพบการสะสมของชิ้นส่วนโปรตีนแอมีลอยด์ (Amyloid Protien) ระหว่างเซลล์ประสาท (Neurons) ภายในสมองที่เรียกว่า แอมีลอยด์พลาก (Amyloid Plaque) โดยในร่างกายของมนุษย์ที่มีสุขภาพดี ชิ้นส่วนของโปรตีนเหล่านี้จะถูกย่อยสลายและกำจัดออกได้ แต่สำหรับผู้ป่วยโรคอัลไซเมอร์จะเกิดการสะสมจนหนาตัวขึ้นและกำจัดออกไปได้ยาก สำหรับรูปแบบของชิ้นส่วนของโปรตีนที่ประกอบกันเป็นพลาก (plaque) ที่เชื่อมโยงถึงโรคอัลไซเมอร์คือโปรตีนที่มีชื่อว่า บีตา-เอมีลอยด์ (Beta-amyloid protein)

        การทดสอบทางคลินิกเพื่อระบุถึงจุดเริ่มต้นของการเกิดโรคอัลไซเมอร์นั้นยังไม่มีการทดสอบอย่างเป็นรูปธรรม ผู้ป่วยที่มีความบกพร่องทางสติปัญญาจะได้รับการวินิจฉัยด้วยการประเมินโดยวิธีการสแกนสมองหรือการเจาะตรวจน้ำไขสันหลัง ร่วมกับการทดสอบทางจิตวิทยา แต่สำหรับวิธีการทดสอบใหม่ของทีมวิจัยนี้จะใช้เพียงตัวอย่างเลือดจากผู้ป่วยในการตรวจหาระดับของโปรตีนที่เป็นพิษที่พบในเลือด เพื่อทำการประเมินถึงปริมาณของการสะสมของชิ้นส่วนโปรตีนบีตา-แอมีลอยด์ที่อาจพบในสมอง

       ทีมวิจัยใช้ตัวอย่างเลือดจากผู้ป่วยจำนวน 121 คนจากประเทศญี่ปุ่นและอีก 252 คนจากประเทศออสเตรเลีย โดยกลุ่มตัวอย่างแต่ละคนจะมีสุขภาพที่แตกต่างกันตั้งแต่อ่อนแอไปจนถึงมีความบกพร่องทางความจำหรือมีอาการของโรคสมองเสื่อม จากนั้นทำการทดสอบด้วยหลักการ Mass Spectrometry เพื่อแยกสารและสแกนหาส่วนของเปปไทด์และสารประกอบของกรดอะมิโนที่มีความเชื่อมโยงกับความเข้มข้นของโปรตีนบีตา-แอมีลอยด์จากตัวอย่างเลือด ซึ่งจากการทดสอบพบ อัตราส่วนของโปรตีนในตัวอย่างเลือดที่สามารถประเมินถึงการสะสมของโปรตีนบีตา-แอมีลอยด์ในสมองได้อย่างถูกต้อง แต่สำหรับจุดเริ่มต้นและการพัฒนาของโรคอัลไซเมอร์นั้นยังคงต้องมีการศึกษาเพิ่มเติมในกลุ่มตัวอย่างที่กว้างขึ้นเพื่อยืนยันถึงข้อมูลและผลลัพธ์ที่ชัดเจน

        อย่างไรก็ดีการพบระดับของโปรตีนบีตา-แอมีลอยด์ที่ผิดปกติ รวมทั้งโปรตีนชนิดอื่นที่ดูเหมือนจะมีบทบาทสำคัญต่อภาวะสมองเสื่อมก็แสดงให้เห็นถึงการสะสมของชิ้นส่วนโปรตีนที่เกิดขึ้นก่อนจะมีการแสดงอาการของโรค เช่น การสูญเสียความทรงจำ เป็นต้น ซึ่งอาจจะสะสมมาก่อนหน้าเป็นเวลานานถึง 20-30 ปี และแม้ว่าผลการศึกษาที่ได้จากวิธีการทดสอบนี้จะประสบความสำเร็จ แต่ก็ยังคงสามารถทำได้เพียงในห้องปฏิบัติการซึ่งจะต้องใช้เวลาอย่างน้อย 1 ปีในการพัฒนาวิธีการให้เหมาะสมต่อการนำไปใช้กับการทดลองทางคลินิกในอนาคต

ภาพที่ 2 โรคอัลไซเมอร์
ที่มา Alex Boyd/Unsplash

         คงจะดีไม่น้อย หากมนุษย์สามารถคาดการณ์ภาวะสุขภาพของตนเองได้จากการตรวจสุขภาพ เพราะนั่นหมายความว่า เราสามารถใช้ข้อมูลสุขภาพให้เป็นแนวทางในการป้องกัน หรือเตรียมตัวเพื่อรับมือกับอาการของโรคได้อย่างเหมาะสม และแม้ว่าในปัจจุบันจะยังไม่มีวิธีการรักษาโรคอัลไซเมอร์ที่เห็นผลอย่างชัดเจน ดังนั้นจึงควรดูแลสุขภาพของตัวเองด้วยการนอนหลับพักผ่อนที่เพียงพอ การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ รวมทั้งการออกกำลังกาย วิธีการเหล่านี้อาจช่วยลดผลกระทบของโรคสมองเสื่อมได้

แหล่งที่มา

Leonie Mellor and Tim Swanston. (2018, 1 February). New blood test detects Alzheimer's disease up to 20 years before symptoms begin.
          Retrieved February 24, 2018,
          from http://www.abc.net.au/news/2018-02-01/new-alzheimers-blood-test-qld/9380716

DAVID NIELD. (2018, 1 February). New Blood Test For Alzheimer's Is So Precise It Could Predict It 30 Years Ahead.
          Retrieved February 24, 2018,
          from https://www.sciencealert.com/new-blood-test-could-be-vital-alzheimers-early-warning-system

Zahid Mahmood. (2018, 1 February). Blood test detects proteins linked to Alzheimer's disease
          Retrieved February 24, 2018,
          from https://edition.cnn.com/2018/02/01/health/alzheimers-blood-test-study-intl/index.html

Amyloid.
         Retrieved February 24, 2018,
         from https://en.wikipedia.org/wiki/Amyloid

Amyloid Plaques and Neurofibrillary Tangles.
         Retrieved February 24, 2018,
         from https://www.brightfocus.org/alzheimers/infographic/amyloid-plaques-and-neurofibrillary-tangles