จันทร์ยิ้ม

          คนไทยทั่วประเทศมีความสุขที่ได้เห็น “จันทร์ยิ้ม”  ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ในเวลาหัวค่ำของวันที่ 1 ธันวาคม 2551 คำถูกต้องที่ใช้เรียกปรากฏการณ์นี้คือ  การร่วมทิศของดวงจันทร์กับดาวเคราะห์  หรือ ชาวบ้านเรียกว่า  ดาวเคียงเดือน  ดวงจันทร์ข้างขึ้น 4 ค่ำ อยู่ไปทางเดียวกันกับดาวศุกร์กับดาวพฤหัสบดี  จนทำให้เห็นดวงจันทร์เป็นริมฝีปากของคนกำลังยิ้ม  โดยมีดาวศุกร์เป็นตาซ้ายที่สว่างกว่าดาวพฤหัสบดีที่เป็นตาขวา
       สาเหตุที่เป็นเช่นนั้นเพราะ ดวงจันทร์  ดาวศุกร์ และดาวพฤหัสบดี ต่างอยู่ห่างไปทางตะวันออกของดวงอาทิตย์เกือบเท่ากัน  ดังแสดงในรูป โดยดาวพฤหัสบดี  ดาวศุกร์  ดวงจันทร์  อยู่ห่างไปทางตะวันออกของดวงอาทิตย์  42-44  องศา

 ภาพแสดงตำแหน่งดวงจันทร์ดาวศุกร์และดาวพฤหัสบดีในวันที่ 1 ธันวาคม 2551 เวลา 18.00 น.

        อนึ่งหากสังเกตดวงจันทร์นานๆ จะเห็นริ้วรอยตรงส่วนมือเพราะโลกสะท้อนแสงอาทิตย์ไปยังดวงจันทร์  แล้วดวงจันทร์สะท้อนแสงกลับมายังโลกอีกครั้งหนึ่ง  เรียกว่า แสงโลก (Earth shine)  หากถ่ายรูปดวงจันทร์ข้างขึ้นน้อยๆ หรือดวงจันทร์ข้างแรมมากๆ  ผ่านกล้องโทรทรรศน์ จะเห็นแสงโลกบนดวงจันทร์อย่างชัดเจน

ภาพแสดงดวงจันทร์เสี้ยวในจังหวะข้างขึ้นอ่อนๆ

      ดวงจันทร์เคลื่อนรอบโลกจากตะวันตกไปตะวันออกรอบละ 1 เดือน  ดวงจันทร์จึงมีโอกาสผ่านใกล้ดาวเคราะห์แต่ละดวง เดือนละครั้ง  บางโอกาสจะเห็นดวงจันทร์บังดาวเคราะห์ได้ด้วย
 
      คราวนี้ดาวศุกร์ปรากฏเป็นดาวประจำเมืองอยู่ใกล้ดาวพฤหัสบดี  แต่ในวันที่ 23  เมษายน 2552  เวลา 5.10  น.  ดาวศุกร์จะเป็นดาวรุ่ง  อยู่ใกล้ดาวอังคาร และดวงจันทร์ เสี้ยวข้างแรมแก่ๆ อยู่ด้านล่าง  ดูเป็นรูปคนยิ้ม เหมือนกันทางทิศตะวันออก โดยตาซ้ายยังเป็นดาวศุกร์ และตาขวาเป็นดาวอังคาร ในขณะที่ดาวพฤหัสบดีสว่างอยู่สูงกว่า

       ดาวเคียงเดือนมีให้เห็นทุกเดือน อย่าลืมมองดูฟ้าเมื่อออกไปนอกบ้านแล้วท่านจะมีความสุข เพราะสิ่งสวยงามบนฟ้ารอท่านอยู่

นิพนธ์  ทรายเพชร
ราชบัณฑิต
ผู้เชี่ยวชาญด้านดาราศาสตร์  สสวท.