ปรากฏการณ์ธรรมชาติที่ปรากฏอยู่บนท้องฟ้า สร้างความสวยงามและประหลาดใจอยู่เสมอ  เราเคยนำเสนอเรื่องราวเกี่ยวกับปรากฏการทางธรรมชาติที่ปรากฏให้เห็นบนท้องฟ้าไปแล้วในเรื่อง ปรากฏการณ์ดวงอาทิตย์ 3 ดวง หรือ ปรากฏการณ์ซันด็อก (Sun Dog) วันนี้มีอีกหนึ่งปรากฏการณ์ที่สร้างความสวยงามไม่แพ้กันอย่าง ปรากฏการณ์ที่เกี่ยวกับเมฆที่มีความสวยงามและแปลกประหลาดจนทำให้ผู้พบเห็นรู้สึกตื่นเต้นเพราะคิดไปว่า กลุ่มมวลเมฆที่พบเห็นเป็นจานบินของมนุษย์ต่างดาว ปรากฏการณ์นี้เรียกว่า  เมฆจานบิน

ภาพที่ 1 ภาพการเกิดปรากฏการณ์ เมฆจานบิน โดยความสูงที่จะเกิดปรากฏการณ์นี้จะอยู่ที่ระหว่าง 6,000 - 12,000 เมตร โดยแสดงทิศทางการไหลของกระแสลม
ที่มา http://wowboom.blogspot.com/2009/06/lenticular-cloud.html

          เมฆจานบิน เมฆรูปทรงเลนส์ที่ทำให้เรามองเห็นกลุ่มเมฆเป็นจานบินอวกาศ บ้างก็เรียกมันว่า เมฆสิ่งบินลึกลับ หรือ UFO cloud (Unidentified Flying Object ) ในบางพื้นที่ก็จะเรียกชื่อตามลักษณะอย่างที่เห็น เช่น การมองเห็นกลุ่มเมฆลักษณะแบบที่เกิดขึ้นบริเวณเหนือยอดเขาขนาดใหญ่ ก็จะมีลักษณะคล้ายดอกเห็ดขนาดยักษ์บ้าง หรือบ้างก็เรียกชื่อจากการมองเห็นเป็นหมวกว่า cap cloud เป็นต้น

          เมฆจานบินเป็นปรากฏการณ์ทางธรรมชาติของกลุ่มก้อนเมฆเกิดขึ้นในเวลาที่อากาศชื้นอิ่มตัวพัดผ่านยอดเขาสูง และทำให้เกิดการไหลของกระแสอากาศชื้น ตามภาพที่แสดงข้างต้น ซึ่งแต่ละเส้นนั้นจะแสดงเส้นทางการไหลของกระแสอากาศ ซึ่งมักจะเกิดที่ตำแหน่งยอดคลื่น  แบบลูกคลื่นขนาดใหญ่หลายระลอกขึ้น เมื่ออากาศชื้นถูกพัดไหลขึ้นสูงขึ้นเรื่อยตามระลอกคลื่น อุณหภูมิจะค่อย ๆ ลดลงเรื่อย ๆ จนถึงจุดที่ทำให้อากาศชื้นเริ่มกลั่นตัว ทำให้เกิดปรากฏการณ์เมฆจานบิน เมื่อเมฆไหลลงมาต่ำเรื่อย ๆ อุณหภูมิจะสูงขึ้น เมฆจะค่อย ๆ ระเหยกับไปอยู่ในสภาพของอากาศชื้นอีกครั้ง

ภาพที่ 2 ตัวอย่างภาพเมฆจานบินหรือเมฆรูปหมวกเหนือยอดเขา
ที่มา https://www.gotoknow.org/posts/79047

         อากาศในมวลเมฆจะถูกแบ่งเป็นชั้น แต่ละชั้นเมื่อถูกยกให้ลอยสูงขึ้น ก็จะขยายตัวออก ส่งผลให้มีอุณหภูมิลดลง และก็อย่างที่ทราบกันดีว่านั่นเป็นกระบวนการก่อนตัวของไอน้ำที่เมื่อลอยสูงขึ้น ก็จะกลั่นตัวเป็นหยดน้ำเล็ก ๆ ที่ทำให้เกิดก้อนเมฆนั่นเอง แต่เมฆที่เกิดขึ้นนี้ถูกกักอยู่ในชั้นอากาศที่ว่ามาแล้ว จึงมีรูปร่างออกจะแบนๆ ในแนวดิ่ง และยืดยาวออกทางด้านข้างโดยรอบ กลายเป็น ‘จานบิน’ นั่นเอง

ภาพที่ 3 ปรากฏการณ์สีรุ้งบนเมฆจานบิน
ที่มา https://www.gotoknow.org/posts/79047

ปรากฏการณ์สีรุ้งบนเมฆจานบิน

         สิ่งที่สร้างความสวยงามให้แก่ก้อนมวลเมฆเหล่านี้ก็คือ ในกลุ่มเมฆจานบินเหล่านี้ ไอน้ำที่เกิดขึ้นจะมีขนาดเล็กมาก ๆ ในขนาดที่เท่า ๆ กัน ทำให้แสงสีขาวจากดวงอาทิตย์สอดส่องและเกิดการเลี้ยวเบน แตกออกเป็นสีรุ้งสร้างความสวยงามอย่างเป็นธรรมชาติอีกด้วย

ภาพที่ 4 ปรากฏการณ์เมฆจานบินแบบหลายชั้น
ที่มา https://www.gotoknow.org/posts/79047

เมฆจานบินแบบหลายชั้น

        เมฆจานบินบางก้อนอาจมีลักษณะเป็นชั้น ๆ หลายชั้นซ้อนกัน เพราะความชื้นในอากาศมีค่ามากน้อยสลับกันเป็นชั้น ๆ ชั้นไหนมีความชื้นมาก ก็จะมีโอกาสเกิดหยดน้ำได้มากนั่นเอง

        เป็นอย่างไรกันบ้าง หากมีโอกาสได้พบเห็นกลุ่มเมฆจานบิน อย่าลืมหาโอกาสบันทึกภาพเก็บไว้เป็นที่ระลึกกันนะ

แหล่งที่มา

ปรากฏการณ์ธรรมชาติ เมฆจานบิน . สืบค้นเมื่อ 16 พฤษภาคม 2561. จาก http://wowboom.blogspot.com/2009/06/lenticular-cloud.html

บัญชา ธนบุญสมบัติ.ปริศนา เมฆจานบิน. สืบค้นเมื่อ 16 พฤษภาคม 2561. จาก https://www.gotoknow.org/posts/79047