มีใครเคยเห็นเครื่องบินถอยหลังบ้าง? เวลาไปสนามบินเคยสังเกตกันรึเปล่า ท่านผู้อ่านหลาย ๆ ท่านที่เห็นคำถามนี้อาจจะต้องขมวดคิ้วแล้วนึกว่าเครื่องบินนี่มันถอยยังไง วันนี้เราจะพาไปดูวิธีถอยหลังของเครื่องบินกัน

ภาพที่ 1 Thrust Reverser
ที่มา https://commons.wikimedia.org/wiki/File:F-GTAR_Air_France_(3698209485).jpg

เครื่องบินมีความสามารถในการถอยหลังหรือไม่?

          ก่อนอื่นต้องบอกว่าเครื่องบินมีความสามารถในการเปลี่ยนทิศทางของแรงขับ ซึ่งปกติจะมีทิศกระทำไปที่ด้านท้ายของเครื่องบิน เพื่อให้เครื่องบินเกิดการเคลื่อนที่ไปข้างหน้า โดยเปลี่ยนให้แรงขับดังกล่าวมีทิศกระทำไปด้านหน้าแทนซึ่งก็จะทำให้เครื่องบินเกิดความหน่วง ความเร็วของเครื่องบินจะค่อย ๆ ลดลง ซึ่งเรียกความสามารถนี้ว่า Thrust Reverser โดยฟังก์ชันนี้จะใช้เมื่อเครื่องบินทำการ Landing และฟังก์ชันนี้จะมีในเครื่องบินขนาดใหญ่ เช่น เครื่องบินพาณิชย์

          ย้อนกลับไปในอดีตเครื่องยนต์ของเครื่องบินถูกติดตั้งไว้ด้านท้ายเครื่อง เพราะฉะนั้นนักบินจึงสามารถใช้ Thrust Reverser ในการถอยหลังเครื่องบินออกจาก Gate ได้ แต่ทว่าในปัจจุบันเครื่องยนต์ของเครื่องบินได้ถูกย้ายมาติดตั้งที่บริเวณใต้ปีกทำให้การที่จะใช้ Thrust Reverser ในการถอยหลังเครื่องบินนั้นมีความเสี่ยงมากเกินไป เพราะอาจจะเป็นอันตรายต่อทั้งบุคลากรที่ทำงานภาคพื้นที่ต้องอยู่ใกล้กับเครื่องบินและอาจเกิดความเสียหายต่อสนามบินได้ เพราะฉะนั้นวิธีที่ปลอดภัยและเหมาะสมที่สุดในปัจจุบันคือ การใช้รถที่มีหน้าที่เพื่อดันเครื่องบินไปข้างหลังโดยเฉพาะแทน (Pushback Tractor) ซึ่งเจ้ารถ Pushback Tractor ก็จะแบ่งเป็น 2 แบบ คือ แบบแรกคือ Conventional tugs แบบนี้เป็นแบบที่ใช้แท่งเหล็กขนาดใหญ่และยาวพอที่จะไม่ให้รถชนกันกับเครื่องบินในการช่วยดัน (Towbar) โดยจะดันเข้าไปที่ล้อด้านหน้าของเครื่องบิน (Nosegear) และแบบที่สองคือ Towbarless Tractor ซึ่งจะเป็นรถที่ไม่ใช่ Towbar ในการช่วยดันแต่จะทำการยกล้อหน้าของเครื่องบินขึ้นและดันไปข้างหลังแทน ซึ่งวิธีนี้เป็นวิธีที่ผู้ควบคุมรถจะทำได้ง่ายกว่าแบบแรก

        และนอกจากเหตุผลทางด้านความปลอดภัยแล้วยังมีเหตุผลทางด้านเชื้อเพลิงอีกด้วยเพราะการใช้ระบบ Thrust Reverser ในการถอยหลังเครื่องบินนั้นต้องใช้น้ำมันในปริมาณพอสมควรทำให้เกิดความสิ้นเปลืองและยังทำให้โครงสร้างของเครื่องบินต้องรับแรงโดยไม่จำเป็นอีกด้วย วิธีดังกล่าวจึงเลิกปฏิบัติมาเป็นระยะเวลาหนึ่งแล้ว แต่การใช้รถ Tractor ในการ Push back นั้นจะมีใช้เฉพาะเครื่องบินใหญ่หรือเป็นเครื่องบินที่ใช้เครื่องยนต์แบบ Gas Turbine ดังนั้นในเครื่องบินขนาดเล็กจะใช้อุปกรณ์อื่นในการถอยหลัง

เครื่องบินขนาดเล็กใช้ Towbar

          สำหรับเครื่องบินขนาดเล็กนั้นจะสามารถใช้แรงมนุษย์ในการช่วยดันให้เครื่องบินถอยหลังได้ โดยใช้อุปกรณ์ที่เรียกว่า Towbar ซึ่งจะเป็นวัสดุที่มีลักษณะเป็นแท่งยาวส่วนใหญ่ทำมาจากวัสดุผสม Aluminum Alloy ดันเข้าไปที่บริเวณ Landing Gear (ล้อ) ของเครื่องบิน

แหล่งที่มา

John Cox.  Ask the captain: Do planes have reverse?.   Retrieved February 4, 2019, from https://www.usatoday.com/story/travel/columnist/cox/2013/07/15/ask-the-captain-do-planes-have-reverse/2517503/