การใช้เก้าอี้ในชีวิตประจำวันเพื่อทำกิจวัตรต่าง ๆ ได้แก่ ทำงานในสำนักงาน รับประทานอาหาร เรียนหนังสือ และดูโทรทัศน์ เป็นต้น  ขณะนั่งนั้นกล้ามเนื้อหลังต้องทำงานอย่างหนักเพราะน้ำหนักของร่างกายส่วนบนจะถูกถ่ายเทมายังสะโพกและต้นขา การนั่งเก้าอี้เป็นเวลานาน ทำให้เพิ่มแรงกดบนหมอนรองกระดูกสันหลัง (Intervertebral discs; หมอนรองกระดูกสันหลังเป็นส่วนที่รองรับแรงกระแทกระหว่างกระดูกสันหลังสองชิ้นและมีความยืดหยุ่น) นอกจากนั้นขณะนั่งเลือดจะไปคั่งที่ขาและเท้าจากแรงโน้มถ่วงของโลก ทำให้เลือดไหลเวียนกลับหัวใจช้าลง สำหรับบทความนี้ ผู้เขียนอยากแนะนำให้ทุกท่านได้รู้จักกับท่านั่งที่ถูกต้อง ตามหลักการยศาสตร์ (ergonomic) จะเป็นอย่างไรนั้น ติดตามอ่านกันได้เลย

ภาพ การนั่งเก้าอี้
ที่มา ดัดแปลงจาก https://pixabay.com , mohamed_hassan

         คนส่วนใหญ่นั้นมักจะนั่งในท่าทางที่ไม่ถูกต้อง ทำให้ร่างกายรู้สึกไม่สบายและยังมีปัญหาทางสุขภาพอื่นตามมาได้แก่ ปวดหลัง ปวดคอ ปวดท้อง ปวดขา เมื่อยล้าตา การเคลื่อนไหวผิดปกติ  ท่านั่งที่เหมาะสมบนเก้าอี้ที่ถูกออกแบบอย่างดีตามหลักการยศาสตร์ (ergonomic) จะสามารถลดอาการล้าและไม่สบาย ลดความเสี่ยงต่อการบาดเจ็บ ซึ่งเก้าอี้ควรปรับระดับความสูงและ การใช้งานต่างๆ ได้ง่าย สะดวกขณะใช้งาน ต้องพอดีกับรูปร่างของคนนั่ง

          ลักษณะเก้าอี้ตามหลักการยศาสตร์ที่ดีมีส่วนประกอบต่าง ๆ ดังนี้

เบาะรองนั่ง

          ต้องรับน้ำหนักร่างกายเกือบทั้งหมด วัสดุที่ใช้ทำเบาะต้องแน่น  มีความกว้างกว่าสะโพกและต้นขาอย่างน้อย 1 นิ้ว และลาดเอียงลงไปด้านหน้าเล็กน้อย และเมื่อนั่งแล้วด้านหลังของเข่าควรห่างจากขอบของเก้าอี้ 2-4 นิ้ว เพื่อลดแรงกดบนด้านหลังต้นขา ขอบด้านหน้าของเบาะนั่งควรมีลักษณะโค้งมนซึ่งสามารถช่วยลดแรงกดที่ข้อพับเข่าได้

พนักพิง

          เป็นส่วนที่รองรับหลังจึงสำคัญมาก ต้องมีส่วนโค้งที่รองรับหลังส่วนล่างได้พอดี และใหญ่พอสำหรับรองรับหลังส่วนบนและส่วนกลาง  ใช้อุปกรณ์พยุงกระดูกสันหลังระดับเอว (Lumbar support) นำมาเสริมบริเวณพนักพิงหลังซึ่งจะช่วยพยุง กระดูกสันหลังระดับเอว ลดอาการปวดหลังและความดันที่เกิดภายในหมอนรองกระดูกสันหลังได้

ที่วางแขน

          ทำจากวัสดุที่นุ่ม ควรมีความกว้างอย่างน้อย 2 นิ้ว เพื่อมีที่รองรับแขนได้เพียงพอ ที่พักแขนควรปรับได้และอยู่ในระดับต่ำพอที่สามารถสอดเข้าใต้โต๊ะได้ ส่วนความยาวของที่พักแขนขึ้นอยู่กับขนาดของเบาะนั่ง มุมขอบไม่แหลมเพื่อป้องกันการกดทับเส้นประสาทที่บริเวณข้อศอก  

ความสูงของเก้าอี้

          ปรับให้พอดีเมื่อนั่งแล้วเท้าทั้งสองข้างต้องวางบนพื้น ขณะที่ลำตัวส่วนบนอยู่ในแนวเดียวกับอุปกรณ์ที่กำลังใช้งานเช่นจอคอมพิวเตอร์หรือแป้นพิมพ์ สำหรับคนที่ขาไม่ถึงพื้นต้องใช้ที่วางเท้า หากใช้เก้าอี้ที่มีล้อ ควรเลือกแบบ 5 ล้อ เพื่อให้เคลื่อนที่ง่าย และไม่กระดก

นอกจากการเลือกใช้เก้าอี้แล้ว วิธีนั่งอย่างปลอดภัยก็จะช่วยลดความไม่สบายและอันตรายขณะนั่งได้ ได้แก่

1. ไม่ควรนั่งในท่าใดท่าหนึ่งนานๆ สลับจากท่านั่งเป็นยืนบ้าง

2. ขณะนั่ง สะโพกต้องอยู่สูงกว่าเข่า เท้าทั้งสองข้างต้องวางบนพื้น

3. ลงน้ำหนักที่สะโพกเท่ากันบนเบาะ นั่งตัวตรงให้หลังและไหล่แนบกับพนักพิง ผ่อนคลายไหล่ วางข้อศอกและแขนบนที่วางแขน

        สิ่งที่สำคัญคือ เมื่อนั่งนาน ควรพักโดย ลุกขึ้นยืน ยืดตัวและหายใจลึกๆ เพื่อช่วยเพิ่มการไหลเวียนเลือด และลดอาการล้า ต้องตระหนักรู้ถึงท่าทางของตัวเองเสมอ เมื่อลำตัวกำลังงอ เอียงหรืออยู่ในท่าที่ไม่ถูกต้อง ควรแก้ไขท่าทางของตัวเองให้อยู่ในท่าที่ถูกต้องเสมอ และค่อยๆปรับท่าทางตามนี้จะช่วยให้เกิดความสุขสบายและมีสุขภาพที่ดี

แหล่งที่มา

Mary Rodts. (2019, 26 January). Ergonomic Chairs and Seat Adjustment. Retrieved February 21, 2019, from https://www.spineuniverse.com

จันทณี นิลเลิศ.(2560, มกราคม-เมษายน). การนั่งตามหลักการยศาสตร์. เวชบันทึกศิริราช, ปีที่ 10(ฉบับที่ 1),หน้าที่ 23-28.