ช่วงกลางเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2566 ที่ผ่านมา ผู้เขียนมีโอกาสเข้าร่วมการประชุม 2023 GLOBE Annual Meeting ณ ประเทศสหรัฐอเมริกา การประชุมนี้เป็นการประชุมประจำปีของโครงการ GLOBE (GLOBE Program) และในการประชุมฯ ครั้งนี้มีหัวข้อบรรยายประกอบกับต้นไม้บนเวที ดังภาพ 1 ซึ่งสร้างความสนใจแก่ผู้เข้าร่วมประชุมอย่างมาก โดยหัวข้อบรรยายคือ Moon Tree Foundation โดยคุณ Rosemary Roosa ประธานมูลนิธิ Moon Tree บุตรีของนักบินอวกาศและอดีตนักผจญไฟป่า (Former U.S. Forest Service Smoke Jumper) Col. Stuart Roosa ดังภาพ 2 Col. Roosa เป็นนักบินอวกาศที่เดินทางด้วยยานอวกาศ Apollo 14 ของนาซา (NASA) ไปโคจรรอบดวงจันทร์ เมื่อวันที่ 31 มกราคม พ.ศ. 2514 โดยได้นำเมล็ดพันธุ์พืชต่างๆ ที่ปลูกในสหรัฐอเมริกาขึ้นไปด้วย ได้แก่ Sycamore, Loblolly Pine, Coast Redwood, Sweetgum และ Douglas-fir Trees หลังจากยานอวกาศ Apollo 14 เสร็จสิ้นภารกิจบนดวงจันทร์และเดินทางกลับมายังโลก เมล็ดพันธุ์เหล่านั้นได้นำไปปลูกยังสถานที่ต่างๆ ในประเทศสหรัฐอเมริกาและที่อื่นๆ ทั่วโลก ต่อมาจึงมีการก่อตั้ง Moon Tree Foundation เพื่อสืบทอดลูกหลานจากเมล็ดพันธุ์พืชที่มีโอกาสไปโคจรรอบดวงจันทร์ และสร้างแรงบันดาลใจให้กับคนรุ่นต่อไปทางด้านวิทยาศาสตร์และอวกาศ

ภาพ 1 Moon Tre

ภาพ 2 Col. Stuat Roosa
ที่มา: https://www.moontreefoundation.com/

     เรื่องเล่าเกี่ยวกับชีวประวัติอันน่าทึ่งของนักบินอวกาศท่านนี้ เชื่อมโยงกับแคมเปญ Moon Tree Quest ที่โครงการ GLOBE ส่งเสริมการตรวจวัดต้นไม้โดยใช้ GLOBE Observer Application ระหว่างวันที่ 21 มิถุนายน ถึง 21 กันยายน พ.ศ. 2566 แคมเปญนี้เป็นความร่วมมือระหว่าง GLOBE Program’s GLOBE Observer, NASA Next Gen STEM, New Window Artemis Program Education Team และ USDA Forest Service โดยให้ผู้ร่วมแคมเปญสำรวจต้นไม้ชนิดเดียวกับต้นที่เติบโตจากเมล็ดพันธุ์ที่เดินทางโคจรรอบดวงจันทร์ด้วยยานอวกาศ Apollo 14 และ Artemis I ยานอวกาศ Artemis I ได้เดินทางไปโคจรรอบดวงจันทร์เมื่อวันที่ 16 พฤศจิกายน พ.ศ. 2565 ซึ่งในการเดินทางครั้งนี้ได้ใช้เมล็ดพรรณไม้ชนิดเดิม แต่เปลี่ยนจาก Coast Redwood เป็น Giant Sequoia ซึ่งเป็นสายพันธุ์ใกล้เคียงและแพร่พันธุ์ได้ง่ายกว่า ลักษณะของพรรณไม้ Moon Tree มีดังนี้

Douglas-fir Trees

     Douglas-fir (Pseudotsuga menziesii) เป็นต้นไม้ที่พบได้แถบ รัฐอริโซนา ทางเหนือของรัฐแคลิฟอร์เนีย รัฐโคโลราโด รัฐไอดาโฮ รัฐมอนทานา รัฐนิวแมกซิโก รัฐเนวาดา รัฐโอเรกอน รัฐเซาท์ดาโคตา รัฐยูทาห์ รัฐวอชิงตัน และรัฐไวโอมิง บริเวณที่พบ Douglas-fir ดังภาพ 3 โดย Douglas-fir เป็นต้นไม้ที่ใช้ในการจัดสวนและพบได้ในสวนสาธารณะ สวนรุกขชาติ สนามหญ้า และอื่นๆ ลักษณะของต้น เปลือก ใบ และผล แสดงในภาพ 4

ภาพ 3 บริเวณที่พบ Douglas-fir Trees

ภาพ 4 ต้น เปลือก ใบ และผล Douglas-fir Trees
ที่มา : https://observer.globe.gov/do-globe-observer/do-more/data-requests/nasa-moon-trees-douglas-fir

Loblolly Pine Trees

     Loblolly Pine (Pinus taeda) เป็นต้นไม้ที่พบทางตะวันออกเฉียงใต้ของสหรัฐอเมริกา ตั้งแต่ตอนใต้ของรัฐนิวเจอร์ซีถึงตอนกลางของรัฐฟลอริดา และแถบตะวันตกจนถึงตะวันออกของรัฐเท็กซัส สามารถพบ Loblolly Pine ได้ทางตะวันออกเฉียงใต้ของรัฐโอกลาโฮมา ตอนกลางของรัฐอาร์คันซอ และตอนใต้ของรัฐเทนเนสซี บริเวณที่พบ Loblolly Pine ดังภาพ 5 โดย Loblolly Pine เป็นต้นไม้ที่ใช้ในการจัดสวน และพบได้ในสวนสาธารณะ สวนรุกขชาติ สนามหญ้า และอื่นๆ ลักษณะของต้น เปลือก ใบ และผล แสดงในภาพ 6

ภาพ 5 บริเวณที่พบ Loblolly Pine Trees

ภาพ 6 ต้น เปลือก ใบ และผล Loblolly Pine Trees
ที่มา : https://observer.globe.gov/do-globe-observer/do-more/data-requests/nasa-moon-trees-loblolly-pine

Sweetgum Trees

     Sweetgum (Liquidambar styraciflua) เป็นต้นไม้ที่พบบริเวณอ่าวชายฝั่งของรัฐอลาบามา รัฐฟลอริดา รัฐหลุยเซียนา รัฐมิสซิสซิปปี และรัฐเท็กซัส บริเวณที่พบ Sweetgum ดังภาพ 7 โดย Sweetgum เป็นต้นไม้ที่ใช้ในการจัดสวน และพบได้ในสวนสาธารณะ สวนรุกขชาติ สนามหญ้า และอื่นๆ ลักษณะของต้น เปลือก ใบ และผล แสดงในภาพ 8

ภาพ 7 บริเวณที่พบ Sweetgum trees

ภาพ 8 ต้น ใบ เปลือก และผล Sweetgum trees
ที่มา : https://observer.globe.gov/do-globe-observer/do-more/data-requests/nasa-moon-trees-sweetgum

Sycamore Trees

     Sycamore (Platanus occidentalis) เป็นต้นไม้ที่พบบริเวณเขตที่ราบของรัฐโคโลราโด รัฐไอโอวา รัฐแคนซัส รัฐมินนิโซตา รัฐมอนทานา รัฐเนบราสกา รัฐนิวเม็กซิโก รัฐโอกลาโฮมา และรัฐเท็กซัส สามารถพบได้บริเวณทางใต้ของรัฐอริโซนาและรัฐนิวเม็กซิโก บริเวณที่เป็นเขตภูเขา และผ่านทางตะวันออกของประเทศสหรัฐอเมริกาในรัฐเมน รัฐแมสซาชูเซตส์ รัฐนิวแฮมเชียร์ รัฐโรดไอแลนด์ รัฐคอนเนตทิคัต รัฐนิวยอร์ก รัฐนิวเจอร์ซี รัฐเพนซิลเวเนีย รัฐเดลาแวร์ รัฐแมรีแลนด์ รัฐเวอร์จิเนีย รัฐนอร์ทแคโรไลนา รัฐเซาท์แคโรไลนา รัฐจอร์เจีย และรัฐฟลอริดา บริเวณที่พบ Sycamore ดังภาพ 9 โดย Sycamore เป็นต้นไม้ที่ใช้ในการจัดสวน และพบได้ในสวนสาธารณะ สวนรุกขชาติ สนามหญ้า และอื่นๆ ลักษณะของต้น ลำต้น และผล แสดงในภาพ 10

ภาพ 9 บริเวณที่พบ Sycamore Trees

ภาพ 10 ต้น เปลือก ใบ และผล Sycamore Trees
ที่มา : https://observer.globe.gov/do-globe-observer/do-more/data-requests/nasa-moon-trees-sycamore

Coast Redwood Trees

     Coast Redwood เป็นต้นไม้ที่พบบริเวณทางใต้ของรัฐโอเรกอนไปจนถึงตอนกลางของรัฐแคลิฟอร์เนีย ระยะทางประมาณ 80 กิโลเมตรจากชายฝั่งแปซิฟิก บริเวณที่พบ Coast Redwood ดังภาพ 11 โดย Coast Redwood เป็นต้นไม้ที่ใช้ในการจัดสวน และพบได้ในสวนสาธารณะ สวนรุกขชาติ สนามหญ้า และอื่นๆ ลักษณะของต้น ลำต้น และผล แสดงในภาพ 12

ภาพ 11 บริเวณที่พบ Coast redwood Trees

ภาพ 12 ต้น เปลือก ใบ และผล Coast Redwood Trees
ที่มา : https://observer.globe.gov/do-globe-observer/do-more/data-requests/nasa-moon-trees-coast-redwood

วิธีการสำรวจ Moon Tree ด้วย GLOBE Observer App

     1. หาต้นไม้ชนิดที่ระบุข้างต้น จากนั้นใช้ GLOBE Observer App วัดความสูงของต้นไม้ วัดเส้นรอบวงของต้นไม้ด้วยสายวัด ในการวัดความสูงของต้นไม้ต้องเห็นส่วนยอดและส่วนโคนต้น จึงควรยืนห่างจากต้นไม้ประมาณ 25–75 ฟุต โดยก่อนที่จะส่งข้อมูลการสังเกต ให้พิมพ์คำว่า “#MoonTree” ในช่อง Comment Box

     2. หากบริเวณที่ตรวจวัดอยู่ใกล้กับต้นที่ปลูกจากเมล็ดพันธุ์ต้น Moon Tree ที่ขึ้นไปโคจรรอบดวงจันทร์พร้อมกับยาน Apollo 14 แล้ว GLOBE Observer App จะแจ้งเตือน จากนั้นให้วัดความสูงของต้นไม้และวัดขนาดเส้นรอบวง ตามวิธีการดังข้อ 1

     แคมเปญ Moon Tree อาจเป็นกิจกรรมตรวจวัดต้นไม้ที่ดูไกลตัวนักเรียน เนื่องจากเรื่องราวที่เกิดอยู่คนละซีกโลกของประเทศไทย พืชพรรณที่เดินทางไปยังดวงจันทร์ก็แตกต่างจากพืชพรรณที่พบในประเทศไทย แต่ในอีกมุมหนึ่ง หากเข้าไปศึกษาถึงที่มาและรายละเอียดของเรื่องราวเกี่ยวกับ Moon Tree จะเห็นว่าการสำรวจดวงจันทร์ต้องอาศัยความคิดสร้างสรรค์ การวางแผน การทำงานร่วมกัน และการเก็บข้อมูลพืชพรรณที่ได้ไปโคจรรอบดวงจันทร์และผลสืบเนื่อง รวมทั้งการต่อยอดการสำรวจดวงจันทร์ 50 ปีที่ผ่านมา สิ่งเหล่านี้ได้นำมาพัฒนา เทคโนโลยีอวกาศ ที่เป็นประโยชน์กับมนุษยชาติ และเสริมสร้าง องค์ความรู้สำหรับเยาวชน โครงการ Artemis ยังส่งเสริมความเท่าเทียม โดยจะเป็นครั้งแรกที่มี นักบินอวกาศหญิง และ นักบินผิวสี ร่วมเดินทางไปสำรวจดวงจันทร์อีกครั้ง ซึ่งทั้งหมดนี้ยังเกี่ยวข้องกับเทคโนโลยีอวกาศเพื่อการพาณิชย์ และ ความร่วมมือระหว่างนานาประเทศ ในอนาคต นักเรียนอาจจะเป็นส่วนหนึ่งของโครงการด้านอวกาศก็เป็นได้

บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของนิตยสาร สสวท. ปีที่ 51 ฉบับที่ 243 กรกฎาคม – สิงหาคม 2566

ผู้อ่านสามารถติดตามบทความที่น่าสนใจเพิ่มเติมได้ที่ https://emagazine.ipst.ac.th/243/26/

บรรณานุกรม

GLOBE Program. (2023). NASA Moon Trees Quest. สืบค้นเมื่อ 7 สิงหาคม 2566, จาก https://observer.globe.gov/nasa-moon-trees-quest

GLOBE Program. (2023). NASA Moon Trees – Douglas-fir. สืบค้นเมื่อ 7 สิงหาคม 2566, จาก https://observer.globe.gov/do-globe-observer/do-more/data-requests/nasa-moon-trees-douglas-fir

GLOBE Program. (2023). NASA Moon Trees – Loblolly Pine. สืบค้นเมื่อ 7 สิงหาคม 2566, จาก https://observer.globe.gov/do-globe-observer/do-more/data-requests/nasa-moon-trees-loblolly-pine

GLOBE Program. (2023). NASA Moon Trees – Sweetgum. สืบค้นเมื่อ 7 สิงหาคม 2566, จาก https://observer.globe.gov/do-globe-observer/do-more/data-requests/nasa-moon-trees-sweetgum

GLOBE Program. (2023). NASA Moon Trees – Sycamore. สืบค้นเมื่อ 7 สิงหาคม 2566, จาก https://observer.globe.gov/do-globe-observer/do-more/data-requests/nasa-moon-trees-sycamore

GLOBE Program. (2023). NASA Moon Trees – Coast Redwood. สืบค้นเมื่อ 7 สิงหาคม 2566, จาก https://observer.globe.gov/do-globe-observer/do-more/data-requests/nasa-moon-trees-coast-redwood

Moon Tree Foundation. (2023). Moon Tree Foundation. สืบค้นเมื่อ 15 สิงหาคม 2566, จาก https://www.moontreefoundation.com/

USDA Forest Service (Natural Inquirer). (2023). Moon Trees LIVE. สืบค้นเมื่อ 7 สิงหาคม 2566, จาก https://www.youtube.com/watch?v=rN2MVU4-vM4

Williams, David R. (2023). The “Moon Trees”. สืบค้นเมื่อ 7 สิงหาคม 2566, จาก https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html