"ตะคริว" เกิดขึ้นได้อย่างไร ?

ตะคริว (Muscle Cramps) เป็นภาวะที่เกิดขึ้นได้อย่างกะทันหันและบ่อยๆ จากการที่ต้องเกร็งกล้ามเนื้อ ไม่ว่าจะเป็นกล้ามเนื้อส่วนใด ทั้งแขน ขา น่อง ผู้เขียนเองเป็นคนหนึ่ง ที่เคยประสบกับปัญหาตะคริวที่กล้ามเนื้อน่องมาแล้ว แม้จะเป็นนักเดินป่ามานานหลายปี แต่ประสบการณ์ครั้งหนึ่งในชีวิตที่โดนตะคริวเล่นงาน ก็เล่นเอาเกือบแย่เหมือนกันเรามารู้จักตะคริวกันซักนิด เผื่ออนาคตท่านนักอ่านได้ประสบกับปัญหานี้ จะได้หาทางแก้ไขได้

ตะคริว คือ ภาวะที่กล้ามเนื้อหดเกร็งเองโดยที่เราไม่ได้สั่งให้เกร็งหรือหดตัว แต่กล้ามเนื้อนั้นหดเกร็งเองเป็นระยะเวลาหนึ่ง โดยที่เราไม่สามารถควบคุมให้กล้ามเนื้อมัดนั้นๆ คลายตัวหรือหย่อนลงได้ ถ้าหากไม่ได้รับปฏิบัติที่ถูกต้อง กล้ามเนื้อที่เป็นตะคริว หรือหดเกร็งจะค่อยๆ คลายตัวทีละน้อยไปเอง แต่กว่าจะหาย คนที่เป็นตะคริวก็จะมีความเจ็บปวดค่อนข้างมาก

สาเหตุ

1. การขาดน้ำ จากการศึกษาพบว่าการขาดน้ำจะทำให้เกิดตะคริวและเป็นรุนแรง

2. ภาวะเกลือแร่ไม่สมดุล โดยเฉพาะ Sodium และ Potassium ภาวะที่ทำให้เกลือแร่เสียสมดุลได้แก่ ท้องร่วง อาเจียน เสียเหงื่อ หรือรับประทานอาหารที่ไม่สมดุล

3. กล้ามเนื้ออ่อนล้า จากการใช้งานติดต่อกันเป็นเวลานาน หรือได้รับบาดเจ็บที่กล้ามเนื้อจากการกระแทก ทำให้เกิดการฟกช้ำที่กล้ามเนื้อ กล้ามเนื้อที่พบว่าเป็นตะคริวได้บ่อย คือ กล้ามเนื้อน่อง กล้ามเนื้อต้นขาทั้งด้านหน้า และด้านหลัง และกล้ามเนื้อหลังแต่ที่คนส่วนใหญ่เป็นกันคือกล้ามเนื้อน่อง

4. กล้ามเนื้อขาดการยืดหยุ่น กล้ามเนื้อที่ตึงจะเกิดตะคริวได้บ่อย

5. กล้ามเนื้อที่อ่อนแรง หากต้องทำงานหนักจะเกิดตะคริวได้บ่อย

6. กล้ามเนื้อขาดเลือด หากออกกำลังกายอย่างหนักโดยที่ไม่ได้ Warm up จะทำให้
เลือดไปเลี้ยงกล้ามเนื้อไม่พอจะเกิดตะคริว

อาการ เมื่อเริ่มมีอาการจะรู้สึกว่ากล้ามเนื้อส่วนหนึ่งส่วนใด (เช่น น่อง หรือต้นขา) มีการแข็งตัวและปวดมาก เอามือคลำดูจะรู้สึกแข็งเป็นก้อน บางครั้งอาจมีขนาดเท่าผลส้มได้ ถ้าพยายามขยัเขยื้อน กล้ามเนื้อส่วนนั้น จะทำให้ยิ่งแข็งตัว และปวดมากขึ้น ถ้าเป็นขณะนอนหลับ จะรู้สึกปวดจนสะดุ้งตื่น โดยทั่วไป จะเป็นอยู่เพียงไม่กี่นาทีก็หายได้เอง และไม่มีความผิดปกติอื่นๆ เกิดร่วมด้วย เมื่อหายแล้ว จะรู้สึกเป็นปกติทุกอย่าง

การปฐมพยาบาลเบื้องต้น
มีหลักการง่ายๆ ดังนี้ คือจะต้องค่อยๆ ยืดกล้ามเนื้อออกให้อยู่ในความยาวที่ปกติของกล้ามเนื้อนั้นๆ และให้ยืดกล้ามเนื้ออยู่จนกระทั่งหายปวด อาจใช้เวลาประมาณ 1-2 นาที แล้วลองปล่อยมือดูอาการว่ากล้ามเนื้อนั้นๆ ยังเกร็งอยู่หรือไม่ ถ้ายังมีอยู่ ให้ทำซ้ำอีกจนกระทั่งปล่อยมือแล้วไม่มีการเกร็งตัว ถือว่าเพียงพอแล้วเช่น ถ้าเกิดเป็นตะคริวที่น่อง ให้รีบเหยียดเข่าให้ตรง และรีบกระดกปลายเท้าขึ้น อาจทำเองหรือให้คนที่อยู่ใกล้ๆ ช่วยก็ได้ ถ้าทำเองอาจก้มไป เอามือดึงปลายเท้าเข้าหาตัว ค้างไว้ประมาณ 1-2 นาที จะสามารถแก้ปัญหาเรื่องปวดได้เป็นอย่างดี การบีบนวดขณะกล้ามเนื้อเกร็งตัวไม่ควรทำ แต่ถ้าหากกล้ามเนื้อคลายตัวแล้วอาจบีบนวด โดยใช้มือบีบนวดไล่จากเอ็นร้อยหวายขึ้นไปจนถึงข้อเข่าใช้ทิศทางเดียว เพื่อช่วยให้การไหลเวียนของเลือดกลับไปสู่หัวใจได้ดีขึ้น

การป้องกันตะคริว

1. ดื่มน้ำอย่างเพียงพอ อาจจะดื่มน้ำธรรมดาหรือน้ำแร่ก็ได้

2. ปรับกล้ามเนื้อโดยการบริหารกล้ามเนื้อให้แข็งแรง และให้มีความยืดหยุ่นสูง

3. รับประทานอาหารที่มี Potassiumสูง เช่น กล้วย, ส้มฯ

4. การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ จะทำให้กล้ามเนื้อและร่างกายแข็งแรง

5. ก่อนออกกำลังกายให้ Warm up ทุกครั้ง

6. ขณะเกิดอาการตะคริวให้ทำการยืดกล้ามเนื้อจะลดอาการปวด

7. หลังเกิดตะคริวให้นวดกล้ามเนื้อ ซึ่งจะลดอาการปวด การนวดอย่างสม่ำเสมอจะช่วยลดอาการตะคริว