แมลงวัน ถือได้ว่าเป็นสัตว์ที่ก่อความรำคาญให้กับมนุษย์ และยังเป็นพาหะนำโรคร้ายหลายโรค หลายคนจึงไม่ชอบ หากใครเคยพยายามจะตบแมลงวัน จะพบว่าทำได้ยากยิ่ง แม้จะมีไม้ตบแมลงวันแล้วก็ตาม บางทีแค่ง้างมือ มันก็รู้ตัวบินหลบได้ก่อนเสียด้วยซ้ำ สงสัยหรือไม่ว่าแมลงวันมีกลไกอย่างไร จึงหนีภัยรอบตัวมันได้อย่างรวดเร็ว

สมองของแมลงวันถูกสร้างไว้เพื่อให้มันหลบเลี่ยงการถูกตี ดังจะเห็นได้ว่า หลายๆ ครั้งมันบินหนีไปได้ก่อนที่ไม้ตีแมลงวันจะฟาดลงมา สร้างความหงุดหงิดและประหลาดใจว่า ทำไมแมลงวันถึงหลุดรอดความตายไปได้อย่างรวดเร็ว

ดร.ไม เคิล ดิกคินสัน อาจารย์จากสถาบันเทคโนโลยีแห่งแคลิฟอร์เนีย สหรัฐอเมริกา ผู้ทำการศึกษา กล่าวว่า "แมลงวันเคลื่อนไหวอย่างรวดเร็ว โดยใช้เวลาเพียง 200 มิลลิวินาทีเท่านั้น แม้ในช่วงเวลาที่เป็นแค่เศษเสี้ยวของวินาที แมลงวันก็ตัดสินใจได้ว่า อันตรายนั้นมาจากทิศใด และมันควรบินหนีไปทางไหน นอกจากนี้ ตาของมันที่มองเห็นความเคลื่อนไหวของสิ่งรอบตัวได้ 360 องศา ยังมีส่วนช่วยมันมากด้วย"

การศึกษาของดร.ดิกคินสัน พบว่า ถ้ามีอันตรายอยู่เบื้องหน้า มันจะเคลื่อนขาตรงกลางไปข้างหน้า จากนั้นจึงโน้มตัวมาด้านหลัง และยกขาด้านหลังขึ้นมาเพื่อบินหนีไปข้างหลัง ถ้าอันตรายมาจากด้านข้าง ตัวมันจะโน้มไปในทิศตรงข้ามและบินหนีไปยังทิศนั้นทันที ดังนั้น วิธีที่ดีที่สุดของการตีแมลงวันคือ อย่าตีเวลาที่มันอยู่ในท่าพร้อมบิน

แมลงวัน ถูกจัดอยู่ในอันดับ ORDER DIPTERA ซึ่งเป็นกลุ่มที่ใหญ่อันดับ 4 ของแมลงเป็นแมลงขนาดเล็ก มีปีก 1 คู่ มีลำตัวอ่อนนุ่ม และเป็นแมลงที่สำคัญทางเศรษฐกิจ เราสามารถพบแมลงวันได้ทุกแห่งในโลก หลายชนิดพบว่าสามารถดูดเลือดสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม และหลายชนิดสามารถกัดกินหรือทำลายพืชที่ปลูกทำให้ผลผลิตเสียหาย หลายชนิดสวยงาม บางชนิดมีลวดลายแปลกตา บางชนิดเป็นตัวห้ำ หรือผสมเกสร ดังนั้น แมลงวันจึงมีความสำคัญทางเกษตรและทางการแพทย์
แมลงวัน มีหลายชนิด เช่น แมลงวันบ้าน แมลงวันหลังลาย แมลงวันหัวเขียว แมลงวันทอง แมลงวันสี แมลงวันกระโดด แมลงวันผึ้ง แมลงวันฉก แมลงวันลาย แมลงวันดอกไม้ แมลงวันหัวหนา แมลงวันก้นขน แมลงวันเขาวัว แมลงวันปากดำ แมลงวันตอมตา ฯลฯ

วงจรชีวิตของแมลงวันเป็นอย่างไร 

แมลงวันส่วนมากออกลูกเป็นไข่ ต่อจากนั้นเจริญเป็นหนอนแมลงวัน และระยะดักแด้ จนในที่สุดกลายเป็นตัวเต็มวัย วงจรชีวิตของแมลงวันตั้งแต่ไข่จนเป็นตัวเต็มวัยกินเวลาประมาณ 8-10 วัน

แมลงวันบ้านมีลักษณะอย่างไร

แมลงวันบ้านตัวเต็มวัยมีลำตัวยาว 7-9 มิลลิเมตร สีเทาดำ ไม่สะท้อนแสง ตาเป็นลักษณะตาประกอบ ส่วนปากดัดแปลงสำหรับการดูดอาหารที่เป็นของเหลวหรือกึ่งเหลว ในขณะที่ไม่กินอาหารปากจะหดเข้าไปอยู่ในส่วนหัว แต่ขณะกินอาหารปากจะยืดยาวออกมา ส่วนอกด้านหลังมีแถบดำ 4 เส้น ขามี 3 คู่ โดยปกติตัวเมียวางไข่เป็นกลุ่มประมาณ 120 ฟอง ในสภาพธรรมชาติจะสามารถวางไข่ได้ 1-2 ครั้ง แมลงวันมีอายุขัยประมาณ 14-70 วัน แมลงวันบ้านมีชื่อทางวิทยาศาสตร์คือ Musca domestica

แมลงวันหัวเขียวมีลักษณะอย่างไร

แมลงวันหัวเขียวมีรูปร่างคล้ายแมลงวันบ้านแต่มีลำตัวขนาดใหญ่กว่าแมลงวันบ้าน โดยมีความยาวตั้งแต่ส่วนหัวถึงปลายส่วนท้องประมาณ 8-11 มิลลิเมตร ลักษณะเด่นคือลำตัวส่วนอกและท้องมีความมันวาวสะท้อนแสงสีเขียว ทำให้คนเรียกแมลงวันชนิดนี้ว่าแมลงวันหัวเขียวทั้งๆที่ส่วนเขียวเป็นส่วนอกและท้อง อย่างไรก็ตามสีของแมลงวันหัวเขียวมีความแตกต่างกันไปในแมลงวันหัวเขียวแต่ละชนิด ได้แก่สีเขียว น้ำเงิน ม่วง ทองแดง แมลงวันหัวเขียวตัวเมียจะวางไข่ครั้งละประมาณ 250 ฟอง จำนวนไข่มากหรือน้อยขึ้นกับชนิดของแมลงวัน แมลงวันหัวเขียวที่พบมากที่สุดในประเทศไทยมีชื่อทางวิทยาศาสตร์คือ Chrysomya megacephala (Fabricius)

แมลงวันหากินอย่างไร

แมลงวันกินอาหารได้หลายชนิด แมลงวันบ้านชอบกินอาหารที่เป็นแป้งแต่แมลงวันหัวเขียวชอบกินอาหารที่เป็นเนื้อสัตว์ แมลงวันอาจหากินตามกองขยะ เศษอาหาร หรือตอมอาหารของคน ตัวเต็มวัยชอบหากินเวลากลางวัน ไม่ชอบแสงแดดจัด รัศมีการหากินอยู่ในวงประมาณ 3 กิโลเมตร

แมลงวันทำให้เกิดโทษอย่างไร

แมลงวันทำให้เกิดความรำคาญเนื่องจากมันบินมาตอมคนและอาหาร นอกจากนี้เป็นพาหะนำเชื้อโรคหลายชนิด โดยที่แมลงวันหัวเขียวสามารถเป็นพาหะนำโรคได้มากกว่าแมลงวันบ้าน เชื้อที่สำคัญที่สามารถนำโดยแมลงวันได้แก่ เชื้ออหิวาตกโรค เชื้อบิด เชื้อไข้รากสาดเชื้อแบคทีเรียที่ทำให้เกิดโรคทางเดินอาหารและไข่พยาธิบางชนิดได้ โดยเชื้อโรคหรือไข่พยาธิจะติดตามตัวแมลงวัน เช่น ขา ปาก ลำตัว ซึ่งปกคลุมไปด้วยขนมากมาย เชื้อโรคบางชนิดสามารถเข้าไปอยู่ในทางเดินอาหารของแมลงวัน และสามารถถูกขับถ่ายหรือสำรอกออกมาขณะที่แมลงวันตอมอาหาร ตัวอ่อนของแมลงวันทำให้เกิดโรคได้เช่นกันจากการที่ตัวอ่อนไชเข้าไปตามเนื้อเยื่อของคน

แมลงวันมีประโยชน์หรือไม่

แมลงวันมีประโยชน์ต่อมนุษย์เช่นกัน แม้จะน้อยกว่าโทษของแมลงวัน ในบางท้องที่พบว่าแมลงวันสามารถช่วยผสมเกษรดอกไม้ แพทย์บางแห่งใช้หนอนแมลงวันช่วยในการรักษาแผลเน่าเปื่อยในคน โดยให้หนอนแมลงวันขนาดเล็กกัดกินเนื้อเยื่อที่ตายแล้ว ทำให้แผลหายเร็วขึ้น นอกจากนี้การพบตัวอ่อนของแมลงวันในศพสามารถช่วยในการชันสูตรศพ ไม่ว่าการช่วยประมาณระยะเวลาตาย หรือการหาสาเหตุของการตายในบางกรณีได้

การควบคุมแมลงวันทำได้อย่างไร

วิธีการควบคุมแมลงวันที่ดีที่สุดคือการปรับปรุงสิ่งแวดล้อมให้ถูกสุขลักษณะ ทำลายแหล่งเพาะพันธุ์แมลงวันได้แก่กองขยะ เศษอาหาร หรือมูลสัตว์ตามคอกปศุสัตว์ ซึ่งต้องมีการทำลายอย่างมีระบบไม่ทำให้เกิดมลภาวะต่อสิ่งแวดล้อม นอกจากนี้ยังมีวิธีการกำจัดแมลงวันตัวเต็มวัยโดยใช้กรงดักแมลงวัน ใช้กาวเหนียวล่อจับแมลงวัน การใช้ลวดไฟฟ้าฆ่าแมลงวัน การใช้ไม้ตีแมลงวัน การใช้เหยื่อพิษ และการใช้ยาฆ่าแมลงเพื่อควบคุมประชากรแมลงวัน

แมลงวันเป็นแมลงที่สามารถบินได้คล่องตัวมาก สามารถบินได้อย่างน้อย 6-8 กิโลเมตรต่อชั่วโมงสามารถบินสวนทางลมที่พัดอ่อน ๆ ได้ โดยธรรมชาติแล้วแมลงวันจะไม่ค่อยเคลื่อนย้ายและไม่ค่อยบินเป็นระยะทางไกล จะบินอยู่รอบ ๆ แหล่งเพาะพันธุ์และแหล่งอาหารหากมันบินไปพบแหล่งอาหารที่เหมาะสม รวมทั้งแหล่งเพาะพันธุ์และเกาะพัก โดยปกติจะอยู่ในรัศมี 100-500 เมตร จากแหล่งเพาะพันธุ์ แต่อย่างไรก็ตาม ในสภาพอากาศที่เหมาะสมแมลงวันอาจจะมีการเคลื่อนกระจายออกไปในพื้นที่ใกล้เคียง โดยเฉพาะในกรณีที่แมลงวันมีการระบาดและมีความชุกชุมสูงมาก แมลงวันเหล่านี้จะเคลื่อนกระจายไปยังพื้นที่ใกล้เคียงระยะ 1-5กิโลเมตร อาจจะเป็นกลุ่มบ้าน หมู่บ้าน หรือฟาร์มปศุสัตว์ใกล้เคียงก็ได้

ขอขอบคุณข้อมูลจาก

ภาพประกอบจากอินเทอร์เน็ต

http://royyim.m.exteen.com/20100331/entry-3

http://www.med.cmu.ac.th/dept/parasite/public/Fly.htm

http://guru.sanook.com/6259/

http://www.lokehoon.com/topic.php?q_id=320

https://th.wikipedia.org/wiki