สงครามเย็นสิ้นสุดลงในปี 1991 แต่ภัยคุกคามจากอาวุธนิวเคลียร์ยังคงมีอยู่กว่า 14,900 นัดใน 9 ประเทศที่ครอบครอง ทั้งยังสถานการณ์สงครามที่ถูกรายงานให้เห็นตามหน้าสื่อสิ่งพิมพ์หรือสื่อสังคมออนไลน์ต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นการเรียกร้องให้เกิดการแข่งขันด้านอาวุธของประธานาธิบดีสหรัฐ ฯ การกระทำเข้าข่ายการละเมิดสนธิสัญญาอาวุธในการอัพเกรดคลังแสงนิวเคลียร์ของรัสเซีย รวมไปถึงการพัฒนาขีปนาวุธระยะไกลและการฝึกซ้อมรบอาวุธนิวเคลียร์ของเกาหลีเหนือ ซึ่งต่างก็เป็นสถานการณ์ที่ไม่น่าไว้วางใจ
          ในขณะเดียวกันทุกคนต่างทราบดีอยู่แล้วว่า การก่อการร้ายด้วยอาวุธและระเบิดนิวเคลียร์นั้นเป็นภัยคุกคามที่รุนแรง และแม้ว่าเหตุการณ์การโต้ตอบของประเทศมหาอำนาจที่มีอาวุธร้ายแรงครอบครองทั้งหลาย จะไม่น่ากระตุ้นให้เกิดการใช้ตัวเลือกสุดท้ายอย่างระเบิดนิวเคลียร์ได้ก็ตาม แต่หลายคนคงอดสงสัยไม่ได้ว่า หากเป็นหนึ่งในผู้รอดชีวิตจากการโจมตีด้วยระเบิดนิวเคลียร์แล้วจะต้องปฏิบัติตัวตัวอย่างไร?

ภาพที่ 1 เหตุการณ์ระเบิดนิวเคลียร์
ที่มา WikiImages/pixabay

• ผู้ที่รอดชีวิตจากการระเบิดนิวเคลียร์อาจต้องสัมผัสกับขี้เถ้าปนเปื้อนสารกัมมันตรังสีและฝุ่นกัมมันตรังสีหลังนิวเคลียร์ระเบิด (fallout)
• การหาที่พักพิงที่ดีโดยเร็วที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้และการเข้าพักอาศัยเป็นสิ่งสำคัญสำหรับการรอดชีวิตจากฝุ่นกัมมันตรังสี
• นักวิทยาศาสตร์จึงได้คิดแผนการเกี่ยวกับวิธีการในการเคลื่อนย้ายไปยังที่หลบภัยที่เป็นเป็นผลดีและปลอดภัยที่สุด

หลีกเลี่ยงฝุ่นกัมมันตรังสี

          แม้ว่าคุณจะเป็นหนึ่งในผู้รอดชีวิตจากระเบิดนิวเคลียร์ ถึงอย่างไรเสียก็ไม่ได้หมายความว่าจะรอดจากผลกระทบที่น่ากลัวอย่างขี้เถ้าปนเปื้อนกัมมันตรังสีหรือฝุ่นกัมมันตรังสีหลังการระเบิดของนิวเคลียร์ที่มีแรงระเบิดตั้งแต่ 0.1-10 กิโลตัน

          ฝุ่นกัมมันตรังสี (Nuclear fallout) เป็นสารกัมมันตรังสีที่ตกค้างอยู่ในชั้นบรรยากาศหลังการระเบิดของระเบิดนิวเคลียร์  ซึ่งเป็นผลกระทบที่เกิดจากการแยกตัวของนิวเคลียสของอะตอมอย่างรวดเร็วในปฏิกิริยานิวเคลียร์ฟิชชัน (Nuclear fission reaction) โดยจะปลดปล่อยพลังงานในรูปของรังสีแกมมาและรังสีอื่น ๆ รวมทั้งพลังงานความร้อนสูง และการได้รับรังสีปริมาณมากในช่วงเวลาสั้นๆ อาจทำให้เซลล์ภายในร่างกายและความสามารถในการซ่อมแซมตัวเองเสียหายได้ หรืออาจเรียกอาการดังกล่าวว่า "ความผิดปกติจากการได้รับรังสีสูงแบบเฉียบพลัน" (Acute Radiation Sickness, ARS) ซึ่งมีผลต่อระบบภูมิคุ้มกันและความสามารถในการต่อสู้กับเชื้อโรคต่างๆ ของร่างกายด้วย

          ลูกไฟจากแรงระเบิดราว 10 กิโลตันที่มีความร้อนสูงจะพุ่งขึ้นสู่ชั้นบรรยากาศมากกว่า 100 ไมล์ต่อชั่วโมง (หรือประมาณ 160 กิโลเมตรต่อชั่วโมง) โดยผลของแรงระเบิดจากปฏิกิริยานิวเคลียร์ฟิชชัน (Fission product) หลอมรวมทั้งสิ่งสกปรก และเศษขยะต่างๆ จะถูกดึงเข้าไปในชั้นบรรยากาศจากลูกไฟดังกล่าว สิ่งที่พยายามจะบอกก็คือ จะมีสิ่งสกปรกมากกว่า 8,000 ตัน ถูกวางอยู่ในก้อนเมฆ

         รังสีแกมมาสามารถพุ่งขึ้นไปได้มากกว่า 5 ไมล์ในอากาศ อนุภาคของชิ้นส่วนที่มีขนาดใหญ่จะตกลงมาบริเวณดังกล่าวได้ราวเม็ดฝน ส่วนอนุภาคที่มีขนาดเบากว่าจะตกลงสู่พื้นที่ซึ่งไกลออกไป

วิ่งหนีหรือซ่อนตัว?

          สิ่งที่ควรทำมากที่สุดในการอยู่รอดหลังจากภัยพิบัติทางนิวเคลียร์คือ การเข้าไปหลบยังโครงสร้างที่แข็งแรงรวมทั้งสามารถป้องกันตัวเราจากภายนอกทันทีและอยู่ที่นั่น และหากสามารถเข้าไปยังส่วนล่างของโครงสร้างนั้นได้ให้เข้าไปยังส่วนของชั้นใต้ดิน เนื่องจากดินเป็นโล่ที่ดีที่สุดในการป้องกันอันตรายจากรังสี จากนั้นรอจนกว่าเจ้าหน้าที่กู้ชีพจะสามารถหาทางช่วยเหลือคุณได้ 

          สถานที่สำหรับเป็นที่หลบภัยควรเป็นอาคารที่สร้างจากอิฐหรือคอนกรีตที่มีหน้าต่างน้อย หรือไม่มีเลย บ้านเรือนหรือรถยนต์ไม่ใช่ทางเลือกที่ดีในลำดับต้นๆ เนื่องจากไม่ได้สร้างขึ้นด้วยวัสดุที่สามารถป้องกันรังสีได้ ทั้งยังไม่มีชั้นใต้ดิน ดังนั้นจึงควรเข้าไปหลบในอาคารของโรงเรียนหรือสำนักงานน่าจะเป็นทางเลือกที่ดีกว่า

ภาพที่ 2 ระดับการป้องกันผลกระทบจากกัมมันภาพรังสีของระเบิดนิวเคลียร์ภายในอาคารหรือสถานที่ตั้งภายในอาคาร
ที่มา Lawrence Livermore National Laboratory

          ซ่อนตัวอยู่ภายในอาคารราว 12-24 ชั่วโมง เหตุผลที่ต้องรอก็เพื่อให้ระดับรังสีแกมมาและรังสีชนิดอื่น ๆ ที่หลุดออกมาหลังจากการระเบิด ซึ่งเป็นไอโซโทปรังสี (Radioisotopes) ร้อน สลายตัวเป็นกลายเป็นอะตอมที่เสถียรเสียก่อน เป็นช่วยจำกัดโซนอันตรายให้แคบลง เนื่องด้วยพื้นที่ที่มีกระแสลมในระดับสูงมากจะช่วยลดผลกระทบที่เกิดจากแรงระเบิดได้ จากนั้นพยายามฟังข่าวสารจากวิทยุเพื่อเตรียมตัวต่อสถานการณ์ต่างๆ อย่างถูกต้องและปลอดภัย

ภาพที่  3 พื้นที่อันตราย (สีม่วงเข้ม) จะแคบลงอย่างรวดเร็วในเวลาไม่นาน ในขณะที่พื้นที่มีความร้อน (สีม่วงอ่อน) ซึ่งมีอันตรายน้อยกว่าจะขยายตัวมากขึ้นเมื่อเวลาผ่านไป

ที่มา  Lawrence Livermore National Laboratory

          สำนักจัดการภาวะฉุกเฉินส่วนกลาง (FEMA - Federal Emergency Management Agency) สหรัฐอเมริกา แนะนำรายการสิ่งของจำเป็นที่ควรมีไว้สำหรับตนเองในยามฉุกเฉิน

1. น้ำ 1 แกลลอนต่อคนต่อวัน อย่างน้อย 3 วัน สำหรับการดื่มและการสุขาภิบาล
2. อาหารอย่างน้อย 3 วัน ควรเป็นอาหารที่ไม่เสียหรือบูดง่าย
3. วิทยุที่ใช้งานได้ด้วยแบตเตอรี่หรือวิทยุมือหมุน และวิทยุรายงานสภาพอากาศ NOAA พร้อมการแจ้งเตือนด้วยเสียง รวมทั้งแบตเตอรี่เสริม
4. ไฟฉายและแบตเตอรี่เสริม
5. ชุดปฐมพยาบาล
6. นกหวีด สำหรับเป่าเพื่อขอความช่วยเหลือ
7. หน้ากากป้องกันฝุ่นเพื่อช่วยกรองอากาศที่ปนเปื้อนและแผ่นพลาสติกและเทปพันท่อสำหรับใช้ในสถานที่หลบภัย
8. ผ้าเช็ดตัวที่เปียกชื้น  ถุงขยะ  และถุงพลาสติกเพื่อการสุขาภิบาลส่วนบุคคล
9. ประแจหรือคีมเพื่อปิดระบบสาธารณูปโภค
10. เครื่องมือเปิดอาหาร (สำหรับอาหารกระป๋อง)
11. แผนที่ท้องถิ่น

แหล่งที่มา

Dave Mosher.  (2017, 11 June).    If a nuclear bomb goes off, this is the most important thing you can do to survive
       Retrieved July 18, 2017, 
       From  http://www.businessinsider.com/how-survive-nuclear-attack-fallout-radiation-2017-6

Dave Mosher.  (2017, 19 Mar).    If A Nuclear Bomb Is Dropped On Your City, Here's Where You Should Run And Hide
       Retrieved July 18, 2017, 
       from  http://www.iflscience.com/chemistry/if-a-nuclear-bomb-is-dropped-on-your-city-heres-where-you-should-run-and-hide/all/

Nuclear fallout .  สืบค้นวันที่ 18 กรกฎาคม 2560. จาก
          https://en.wikipedia.org/wiki/Nuclear_fallout

Acute Radiation Syndrome
        Retrieved July 18, 2017,
        from  https://emergency.cdc.gov/radiation/arsphysicianfactsheet.asp