ในช่วงงานนมัสการองค์พระธาตุพนม อำเภอธาตุพนม จังหวัดนครพนมของทุก ๆ ปี มักจะพบว่าตลาดการผลิตมันแกว หรือมันแกวหวานของเกษตรกรในพื้นที่สามารถสร้างรายได้ต่อครัวเรือนได้อย่างมาก ซึ่งจะขายในราคากิโลกรัมละประมาณ 20 - 25  บาท เฉลี่ยรายได้สูงสุดต่อวันอยู่ที่วันละ 10,000 – 20,000 บาท  ทำให้ในช่วงเวลาเทศกาลดังกล่าวเกษตรกรแต่ละครัวเรือนต่างเร่งเก็บผลผลิตออกมาวางขาย โดยมันแกวหวาน ถือเป็นพืชเศรษฐกิจของชาวบ้านน้ำก่ำ อำเภอธาตุพนม จังหวัดนครพนม ที่สำคัญสร้างรายได้ให้กับเกษตรกรในพื้นที่ มีเงินหมุนเวียนสะพัดปีละไม่ต่ำกว่า 50 ล้านบาท

ภาพที่ 1 การเก็บเกี่ยวมันแกว
ที่มา วรางรัตน์  เสนาสิงห์

        การปลูกมันแกว (Yam bean) ซึ่งเป็นพืชตระกูลถั่วประเภทไม้เถาเลื้อยพันตามพื้นดินหรือกิ่งไม้ ไม่ชอบดินชื้นแฉะ มีน้ำขัง ดินเหนียวจัด หน้าดินแน่นแน่น สามารถเจริญเติบโตได้ดีในพื้นที่ดินเหนียวปนทราย ดินร่วนปนทราย ดินทราย และทนต่อลักษณะดินที่แห้งแล้งได้ดี ปัจจุบันพบมีการปลูกเกือบทั่วประเทศ มีพื้นที่ปลูกมากที่สุดในภาคกลาง ได้แก่ สระบุรี ชลบุรี สมุทรสาคร รองลงมา คือ ภาคตะวันออกเฉพียงเหนือ ได้แก่ มหาสารคาม ขอนแก่น หนองคาย นครพนม ส่วนภาคอื่นมีปลูกน้อย พบในบางจังหวัดเท่านั้น

        มันแกวจะนิยมปลูกในช่วงต้นฤดูฝนหรือหากมีน้ำชลประทานก็สามารถปลูกได้ตลอดทั้งปี การปลูกจะใช้วิธีการปลูกด้วยเมล็ด หรือปลูกโดยใช้หัวเพื่อเก็บเมล็ดพันธุ์ และรักษาลักษณะที่ดีไว้สำหรับการปลูกในครั้งต่อไป การปลูกด้วยเมล็ดพันธุ์โดยการหยอดเมล็ดหลุมละ 2 - 3 เมล็ด ระยะระหว่างแถว 15 x 15 เซนติเมตร วิธีการปลูกด้วยการยกร่องเหมือนการปลูกมันสำปะหลัง มีระยะระหว่างร่อง 80 - 100 เซนติเมตร โดยชนิดหัวเล็ก ระยะห่างระหว่างต้น 10 - 20 เซนติเมตร ส่วนชนิดหัวใหญ่ ระยะห่างระหว่างต้น 30 - 50 เซนติเมตร พื้นที่ 1 ไร่ จะใช้เมล็ดพันธุ์ประมาณ 8 กิโลกรัม หรือประมาณครึ่งถัง ต้นมันแกวปกติต้องกำจัดวัชพืช 2 - 3 ครั้ง

        สำหรับการปลูกมันแกวในฤดูแล้งไม่ให้น้ำ ไม่ต้องพรวนดินและกำจัดวัชพืช ในช่วงการเจริญเติบโตเต็มที่ประมาณ 2 - 3 เดือนจำเป็นต้องเด็ดยอด และดอก โดยเฉพาะการปลูกนอกฤดูฝนที่ต้นเจริญเติบโตได้รวดเร็ว ด้วยวิธีการเด็ดหรือบางพื้นที่ใช้ไม้เรียวฟาดให้ยอดหรือดอกขาดออก หากไม่เด็ดยอดจะทำให้ต้นเจริญเติบโตมากทำให้มีหัวเล็ก ส่วนการปลูกเพื่อเก็บเมล็ดทำพันธุ์ ไม่ต้องเด็ดยอด และดอก ให้ปล่อยต้นเจริญเติบโตตามปกติ การใส่ปุ๋ย ให้ใช้ปุ๋ยสูตร 15 - 15 - 15 หรือ 12 - 8 - 8 ในระยะเริ่มแรก และสูตร 12 - 12 - 24 ในช่วงต้นเจริญเติบโต 2 - 3 เดือน ในอัตรา 50 - 65 กิโลกรัม/ไร่ นอกจากนี้ ควรใช้ปุ๋ยคอกที่เป็นมูลสัตว์ในท้องถิ่นร่วมด้วย ในอัตรา 1,000 – 3,000 กิโลกรัม/ไร่

ภาพที่ 2 ต้นมันแกว
ที่มา วรางรัตน์  เสนาสิงห์

แหล่งที่มา

MGR Online.  “มันแกว” พืช ศก.ทนแล้ง ชาวธาตุพนมปลูกขายทำเงินสะพัดท้องถิ่นกว่า 50 ล้านบาท/ปี.  สืบค้นเมื่อ 9 ตุลาคม 2561, จากhttps://mgronline.com/local/detail/9590000012915

modernlessons.  การปลูกมันแกว (Yam bean) สร้างรายได้ พร้อมขั้นตอนการปลูกแบบละเอียด.  สืบค้นเมื่อ 9 ตุลาคม 2561, จาก https://www.modernlessons.com/yam-bean/

springnews.  ตลาดมันแกวหวานนครพนมคึกคัก! เกษตรกรโกยรายได้วัน 2 หมื่น.  สืบค้นเมื่อ 9 ตุลาคม 2561, จาก https://www.springnews.co.th/view/188807