มังคุด (Mangosteen หรือ purple mangosteen) มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Garcinia mangostana L. อยู่ในวงศ์ Clusiaceae หรือ Guttiferae เป็นพรรณไม้เขตร้อนในป่าไม่ผลัดใบ มังคุดมีถิ่นกำเนิดในหมู่เกาะซุนดา และหมู่เกาะโมลุกกะประเทศอินโดนีเซีย โดยเจริญได้ดีในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และประเทศเขตร้อนทางแถบอเมริกาใต้อย่างโคลอมเบีย รวมทั้งรัฐเกรละในประเทศอินเดียและประเทศเปอร์โตริโก ต้นมังคุดนั้นเป็นไม้ยืนต้นสูงตั้งแต่ 6-25 เมตร ลำต้นมีลักษณะตรง เปลือกลำต้นภายนอกมีสีน้ำตาลเข้มจนถึงดำ ภายในเปลือกประกอบไปด้วยท่อน้ำยางสีเหลือง ใบมีรูปยาวรี มีความยาวประมาณ 9-25 ซม. กว้างประมาณ 4.5-10 ซม. ใบด้านบนมีลักษณะเป็นมันสีเขียวเข้ม ส่วนด้านล่างสีเขียวปนเหลือง แผ่นใบโค้งเล็กน้อย มีตาข้างอยู่บริเวณซอกใบ และมีตายอดอยู่บริเวณซอกใบคู่สุดท้าย
ดอกตัวผู้จะเป็นสีเหลืองอมแดงหรือม่วง ส่วนดอกตัวเมียจะเป็นสีชมพูเป็นแบบเดี่ยวและบางสภาพอาจเป็นดอกกลุ่ม ซึ่งดอกจะปรากฏที่บริเวณปลายยอดของกิ่งแขนง ดอกที่มีช่อดอกตัวผู้และดอกตัวเมียอยู่ในดอกเดียวกันจัดเป็นดอกสมบูรณ์เพศแต่เกสรตัวผู้จะเป็นหมัน ดอกมังคุดประกอบด้วยกลีบเลี้ยง 4 กลีบ เป็นชนิดกลีบเลี้ยงที่ติดคงทน (epicalyx) ด้านนอกของกลีบเลี้ยงจะมีสีเขียว ด้านในสีแดง มีกลีบดอกค่อนข้างหนา 4 กลีบดอก เกสรเพศเมียอยู่ที่ฐานรอบๆ ของรังไข่ ชนิดผลเป็นผลสดแบบเบอร์รี่ มีเส้นผ่านศูนย์กลาง 3.4-7.5 ซม. ผลอ่อนเปลือกนอกจะมีสีเขียวปนเหลือง มียางสีเหลืองอยู่ภายใน เมื่อแก่เปลือกผลสีแดงอมชมพูเข้ม (exocarp) หนา 6-10 ซม. เนื้อผลมังคุด (endocarp) นั้นเปลี่ยนมาจากผนังด้านในของรังไข่ มีสีขาวขุ่น รสชาติหวานอมเปรี้ยว ฉ่ำน้ำ มีกลิ่นหอม เหมือนผลสดในพืชตระกูลส้ม ผลหนึ่งๆ จะมีเมล็ดอยู่ประมาณ 1-6 เมล็ด เมล็ดมีความยาวประมาณ 2.5 ซม. และกว้างประมาณ 1.6 ซม. มีรูปร่างและขนาดเท่ากับเมล็ดอัลมอนด์
ดอกของมังคุดเมื่อแรกออก เราจะเห็นเพียงกลีบเลี้ยง และเมื่อดอกบานจะพบกลีบดอกสีเขียวเหลืองขอบสีชมพู อยู่เหนือกลีบเลี้ยงสีแดง ในระยะนี้เราจะเห็นยอดเกสรเพศเมียเป็นกระจุกอยู่ตรงกลางและมีขนาดใหญ่กว่ารังไข่
ต่อมากลีบดอกจะร่วงและรังไข่จะเจริญใหญ่ขึ้นจนเป็นผล และยอดเกสรเพศเมียก็ยังติดอยู่ ผลกลมสีเขียวเมื่อดิบและสีม่วงเมื่อสุก ผลจะมีกลีบเลี้ยงสีเขียวติดอยู่ 4 กลีบ และมียอดเกสรเพศเมีย (stigma) ติดอยู่ส่วนก้นลูก เกสรเพศผู้ที่เป็นหมัน เรียกว่า สตามิโนด (staminode) ซึ่งจำนวนยอดเกสรตัวเมียจะบอกถึงจำนวนเม็ดภายในรังไข่
1. มีน้ำยางสีเหลือง
2. ใบหนามีลักษณะเงาเป็นมัน
3. ลักษณะการเรียงตัวของใบเป็นแบบแตกตรงข้ามสลับกัน (Opposite decussate) เป็นลักษณะที่เด่นมาก
ลักษณะการเรียงตัวของใบแบบต่างๆ
4. มังคุดมีสารแซนโทน (Xanthone) สารสีเหลืองที่มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระทางเภสัชวิทยาจำนวนมาก
5. ดอกมังคุดมีกลีบดอกร่วงหลุดง่าย แต่มีกลีบเลี้ยงสีเขียวขนาดใหญ่ และติดคงทน (epicalyx) จนเป็นผล
6. ยอดเกสรเพศเมียเป็นแฉก และจะติดคงทนไปจนกระทั่งรังไข่เจริญเป็นผลที่มีขนาดใหญ่
7. จำนวนกลีบภายในผลจะเท่ากับจำนวนแฉกของยอดเกสรเพศเมียที่ก้นผล
8. วิธีแกะมังคุด แบบไม่ต้องมือเปื้อน
รู้เรื่องมังคุดตั้งแต่แรกเกิดจนถึงเข้าปากแล้ว เวลาเข้าสวนก็ลองทายว่าต้นไหนคือต้นมังคุด หรือเวลาก่อนกินก็อย่าลืมทายจำนวนกลีบมังคุดก่อนแกะกันดูล่ะ สนุกไปอีกแบบ
ที่มา
http://www.neutron.rmutphysics.com/science-news/index.php?option=com_content&task=view&id=1536&Itemid=4
http://en.wikipedia.org/wiki/Purple_mangosteen
ภาพ
http://www.bansuanporpeang.com/node/14641
http://www.bansuanporpeang.com/node/23692
http://topicstock.pantip.com/food/topicstock/2010/05/D9258436/D9258436.html
http://itamusing.com/smf/index.php?topic=16.0
http://en.wikipedia.org/wiki/Purple_mangosteen
http://www.biotik.org/india/defs/opposite-decussate_en.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Phyllotaxis
http://i01.i.aliimg.com/img/pb/425/308/487/487308425_347.jpg
http://www.botanicgardens.org/blog/who-are-you-search-plants-true-identity
http://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=manycho&month=05-2009&date=02&group=1&gblog=4
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) กระทรวงศึกษาธิการ เป็นหน่วยงานของรัฐที่ไม่แสวงหากำไร ได้จัดทำเว็บไซต์คลังความรู้ SciMath เพื่อส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์และเทคโนโลยีทุกระดับการศึกษา โดยเน้นการศึกษาขั้นพื้นฐานเป็นหลัก หากท่านพบว่ามีข้อมูลหรือเนื้อหาใด ๆ ที่ละเมิดทรัพย์สินทางปัญญาปรากฏอยู่ในเว็บไซต์ โปรดแจ้งให้ทราบเพื่อดำเนินการแก้ปัญหาดังกล่าวโดยเร็วที่สุด
The Institute for the Promotion of Teaching Science and Technology (IPST), Ministry of Education, a non-profit organization under the Thai government, developed SciMath as a website that provides educational resources in Science, Mathematics and Technology. IPST invites visitors to use its online resources for personal, educational and other non-commercial purpose. If there are any problems, please contact us immediately.
Copyright © 2018 SCIMATH :: คลังความรู้ SciMath. Terms and Conditions. Privacy. , All Rights Reserved.
อีเมล: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. (ให้บริการในวันและเวลาราชการเท่านั้น)