16 / 283
กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
ระดับประถมศึกษา
6
๒. เป้าหมายของการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
ความหมายของวิทยาศาสตร์และธรรมชาติของวิทยาศาสตร์
วิทยาศาสตร์ (Science) เป็นความรู้ที่เกิดจากสติปัญญาและความพยายาม
ของมนุษย์ในการศึกษาเพื่อทำ�ความเข้าใจสิ่งต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นบนโลกและในเอกภพ
นักวิทยาศาสตร์ศึกษาหลายคนได้อธิบายถึงธรรมชาติของวิทยาศาสตร์
ว่าเป็นลักษณะเฉพาะตัวของวิทยาศาสตร์ที่ทำ�ให้แตกต่างจากศาสตร์ความรู้แขนง
อื่น ๆ รวมถึงเป็นค่านิยม ข้อสรุป แนวคิด หรือคำ�อธิบายที่บ่งชี้เกี่ยวกับอาชีพ
นักวิทยาศาสตร์ ลักษณะและวิธีการทำ�งานของนักวิทยาศาสตร์ ความรู้และ
แนวคิดทางวิทยาศาสตร์ รวมถึงผลของวิทยาศาสตร์ที่มีต่อสังคม (กุศลิน, ๒๕๕๓;
McComas & Almazroa, 1998)
American Association for the Advancement of Science เป็น
สมาคมที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์ในประเทศ
สหรัฐอเมริกา ได้อธิบายเกี่ยวกับธรรมชาติของวิทยาศาสตร์ โดยจำ�แนกแยกแยะ
ออกเป็น ๓ ด้าน ได้แก่ โลกในมุมมองแบบวิทยาศาสตร์ (Scientific Worldview)
การสืบเสาะหาความรู้ทางวิทยาศาสตร์ (Scientific Inquiry) และกิจการทาง
วิทยาศาสตร์ (Scientific Enterprise) (AAAS, 1993) ซึ่งมีรายละเอียดดังนี้
ด้านที่ ๑ โลกในมุมมองแบบวิทยาศาสตร์ (Scientific Worldview)
ด้วยวิทยาศาสตร์เป็นความรู้ที่เกิดจากสติปัญญาและความพยายามของ
มนุษย์ในการค้นหาคำ�ตอบเกี่ยวกับสิ่งที่เกิดในธรรมชาติทั้งบนโลกและนอกโลก
นักวิทยาศาสตร์จึงมีมุมมองเฉพาะตัวเกี่ยวกับการได้มาซึ่งความรู้ของปรากฏการณ์
ต่าง ๆ ในธรรมชาติ ซึ่งอาจแตกต่างจากมุมมองของศาสตร์อื่นๆ ดังนี้
เราสามารถทำ�ความเข้าใจสิ่งต่างๆ บนโลกได้
ปรากฏการณ์ต่าง ๆ บนโลกหรือในเอกภพ ที่เกิดขึ้นอย่างเป็นแบบรูป (Pattern)
สามารถเข้าใจได้ด้วยสติปัญญา วิธีการศึกษาที่เป็นระบบ ผนวกกับการใช้ประสาท
สัมผัสและเครื่องมือต่างๆ ในการเก็บรวบรวมข้อมูล นักวิทยาศาสตร์เชื่อว่าสิ่งต่างๆ
สามารถทำ�ความเข้าใจได้และคำ�ถามใหม่ๆ เกิดขึ้นได้เสมอ ยิ่งข้อมูลมีความถูกต้อง
แม่นยำ�มากขึ้นก็ยิ่งทำ�ให้มนุษย์เข้าใจและเข้าใกล้ความจริงของปรากฏการณ์นั้นๆ
ยิ่งขึ้น
แนวคิดทางวิทยาศาสตร์มีความไม่แน่นอน สามารถเปลี่ยนแปลงได้
แม้ว่าวิทยาศาสตร์จะเป็นกระบวนการสร้างองค์ความรู้ จากการสังเกต การทดลอง
การสร้างแบบจำ�ลองอย่างละเอียดรอบคอบและเป็นระบบ เพื่อทำ�ความเข้าใจ
เกี่ยวกับปรากฏการณ์หรือสิ่งที่สนใจ แต่ระหว่างการทำ�งานก็มักเกิดคำ�ถามใหม่ขึ้น
ตลอดเวลาไม่มีสิ้นสุด ส่งผลให้มีการปรับปรุงหรือคิดค้นวิธีการใหม่ในการค้นหา
คำ�ตอบ และอาจได้หลักฐาน (Evidence) ใหม่ที่นำ�ไปสู่การสร้างคำ�อธิบายหรือ
องค์ความรู้ทางวิทยาศาสตร์
ความรู้ทางวิทยาศาสตร์มีความคงทน และเชื่อถือได้
แม้ว่าวิทยาศาสตร์จะยอมรับเรื่องความไม่แน่นอน และความไม่มีที่สิ้นสุดของความรู้
หรือคำ�อธิบายเกี่ยวกับสิ่งต่างๆ ในธรรมชาติ แต่ด้วยความรู้ทางวิทยาศาสตร์พัฒนา
ขึ้นมาผ่านวิธีการต่าง ๆ อย่างต่อเนื่อง ซ้ำ�แล้วซ้ำ�เล่าเป็นระยะเวลาหนึ่งจนมั่นใจใน
คำ�อธิบายนั้น รวมถึงมีการตรวจสอบอย่างเข้มข้นจากสังคมนักวิทยาศาสตร์ จน
ความรู้ทางวิทยาศาสตร์เชื่อถือได้ และจนกว่าการค้นพบความรู้ใหม่จะลบล้างความ
รู้เดิมได้อาจใช้ระยะเวลายาวนาน