21 / 283
กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
ระดับประถมศึกษา
11
การสืบเสาะหาความรู้ทางวิทยาศาสตร์ในห้องเรียน
เราสามารถจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ในห้องเรียนโดยจัดโอกาสให้
ผู้เรียนได้สืบเสาะหาความรู้ทางวิทยาศาสตร์ตามที่หลักสูตรกำ�หนด ด้วยกระบวนการ
แบบเดียวกันกับที่นักวิทยาศาสตร์สืบเสาะ แต่อาจมีรูปแบบที่หลากหลายตามบริบท
และความพร้อมของผู้สอนและผู้เรียน เช่น การสืบเสาะหาความรู้แบบปลายเปิด
(Opened Inquiry) ที่ผู้เรียนเป็นผู้ควบคุมการสืบเสาะหาความรู้ของตนเองตั้งแต่
การสร้างประเด็นคำ�ถาม การสำ�รวจตรวจสอบ (Investigation) และอธิบายสิ่งที่
ศึกษาโดยใช้ข้อมูลที่ยังไม่มีการนำ�มาประมวล (Data) หรือหลักฐาน (Evidence) ที่
ได้จากการสำ�รวจตรวจสอบ การประเมินและเชื่อมโยงความรู้ที่เกี่ยวข้องหรือคำ�
อธิบายอื่นเพื่อปรับปรุงคำ�อธิบายของตนและนำ�เสนอต่อผู้อื่น นอกจากนี้ ผู้สอนอาจ
ใช้การสืบเสาะหาความรู้ที่ตนเองเป็นผู้กำ�หนดแนวในการทำ�กิจกรรม (Structured
Inquiry) โดยผู้สอนสามารถแนะนำ�ผู้เรียนได้ตามความเหมาะสม
ในการจัดการเรียนรู้แบบสืบเสาะหาความรู้ทางวิทยาศาสตร์ ผู้สอนสามารถ
ออกแบบการสอนให้มีลักษณะสำ�คัญของการสืบเสาะ ดังนี้
๑. ผู้เรียนมีส่วนร่วมในประเด็นคำ�ถามทางวิทยาศาสตร์ คำ�ถามทาง
วิทยาศาสตร์ในที่นี้หมายถึงคำ�ถามที่นำ�ไปสู่การสืบเสาะค้นหาและ
รวบรวมข้อมูลหลักฐาน คำ�ถามที่ดีควรเป็นคำ�ถามที่ผู้เรียนสามารถ
หาข้อมูลหรือหลักฐานเชิงประจักษ์เพื่อตอบคำ�ถามนั้นๆ ได้
๒. ผู้เรียนให้ความสำ�คัญกับข้อมูลหลักฐานในการอธิบายและประเมิน
คำ�อธิบายหรือคำ�ตอบ ผู้เรียนต้องลงมือทำ�ปฏิบัติการ เช่น สังเกต
ทดลอง สร้างแบบจำ�ลอง เพื่อนำ�หลักฐานเชิงประจักษ์ต่าง ๆ มา
เชื่อมโยง หาแบบรูป และอธิบายหรือตอบคำ�ถามที่ศึกษา
๓. ผู้เรียนอธิบายแนวคิดทางวิทยาศาสตร์จากหลักฐานเชิงประจักษ์ โดย
ต้องอยู่บนพื้นฐานของเหตุผล ต้องแสดงความสัมพันธ์ของข้อมูล
เชิงประจักษ์ที่รวบรวมได้ สามารถจำ�แนก วิเคราะห์ ลงความเห็นจาก
ข้อมูล พยากรณ์ ตั้งสมมติฐาน หรือลงข้อสรุป
๔. ผู้เรียนประเมินคำ�อธิบายของตนกับคำ�อธิบายอื่นๆ ที่สะท้อนให้เห็นถึง
ความเข้าใจแนวคิดทางวิทยาศาสตร์ ผู้เรียนสามารถประเมิน (Judge)
ข้อมูลและหลักฐานต่าง ๆ เพื่อตัดสินใจ (Make Decision) ว่า ควร
เพิกเฉยหรือนำ�คำ�อธิบายนั้นมาพิจารณาและปรับปรุงคำ�อธิบายของ
ตนเอง ในขณะเดียวกันก็สามารถประเมินคำ�อธิบายของเพื่อน บุคคล
อื่น หรือแหล่งข้อมูลอื่น แล้วนำ�มาเปรียบเทียบ เชื่อมโยง สัมพันธ์ แล้ว
สร้างคำ�อธิบายอย่างมีเหตุผลและหลักฐานสนับสนุน ซึ่งสอดคล้องกับ
ความรู้ทางวิทยาศาสตร์ที่ได้รับการยอมรับแล้ว
๕. สื่อสารการค้นพบของตนให้ผู้อื่นเข้าใจ ผู้เรียนได้สื่อสารและนำ�เสนอ
การค้นพบของตนในรูปแบบที่ผู้อื่นเข้าใจ สามารถทำ�ตามได้ รวมทั้ง
เปิดโอกาสให้ได้มีการซักและตอบคำ�ถาม ตรวจสอบข้อมูล ให้เหตุผล
วิจารณ์และรับคำ�วิจารณ์และได้แนวคิดหรือมุมมองอื่นในการปรับปรุง
การอธิบาย หรือวิธีการสืบเสาะค้นหาคำ�ตอบ