หลายท่านอาจเคยชมโฆษณาขายยาบำรุงร่างกาย ยาบำรุงโลหิตจากรายการโทรทัศน์บางช่อง โดยเฉพาะจากสถานีโทรทัศน์ที่ออกอากาศผ่านดาวเทียมซึ่งมีโฆษณาประเภทนี้เยอะมาก ยาหรืออาหารเสริมเหล่านั้นจะมีราคาแพงเกินพันบาทต่อชุด และมีการสาธิตให้ดูเพื่อเพิ่มความน่าเชื่อถือด้วย ลักษณะการสาธิตมีหลายแบบ ที่เคยเห็นเช่น มีแก้วน้ำใส่น้ำสีเป็นสีออกน้ำเงิน และพรีเซ็นเตอร์บอกว่า นี่แทนโลหิตเสียในร่างกาย จากนั้นก็รินน้ำใส ๆ จากขวดที่บอกว่าเป็นยาบำรุงโลหิต ประมาณ 1 ช้อนโต๊ะใส่ลงในแก้ว แล้วคน พร้อมกับบอกว่า เมื่อกินยาบำรุงโลหิตของตนลงไป เลือดจะดีขึ้น น้ำสีน้ำเงินในแก้วก็จะเปลี่ยนเป็นสีแดง และเมื่อใส่น้ำใส ๆ จากขวดลงไปอีก น้ำในแก้วก็จะมีสีแดงขึ้น ๆ พรีเซนเตอร์ก็จะอ้างว่า เมื่อกินยาของตนต่อไปเรื่อย ๆ เลือดจะดีขึ้น ๆ ตามลำดับ ปัญหาคือ สิ่งที่เราเห็นเชื่อได้จริงหรือ

ที่จริงถ้าท่านมีความรู้ทางวิทยาศาสตร์อยู่บ้าง จะพบได้เลยว่า คนดูถูกหลอกอีกแล้ว การเปลี่ยนสีของสารละลายหลาย ๆ อย่างใช้ความรู้เกี่ยวกับการเปลี่ยนสีของสารอินดิเคเตอร์ที่ใช้บอกความเป็นกรดหรือเบสของสารละลาย  และปฏิกิริยาเคมีบางอย่างก็ทำให้เกิดการเปลี่ยนสีของสารละลายด้วย ถ้าจะทำเลียนแบบการสาธิตในโฆษณาทางโทรทัศน์ที่กล่าวถึง ทำได้ไม่ยาก เช่นวิธีหนึ่งคือ เราเอาดอกอัญชันมาตำแล้วคั้นเอาน้ำมา จะได้น้ำดอกอัญชันที่มีสีน้ำเงิน น้ำดอกอัญชันเป็นสารอินดิเคเตอร์ที่เมื่อรวมตัวกับกรดจะเปลี่ยนสีเป็นสีแดง เราก็เอาน้ำดอกอัญชันใส่แก้ว จะผสมน้ำเล็กน้อยก็ได้ จากนั้นเราก็รินสารละลายที่เป็นกรดลงไป จะเป็นน้ำมะนาวหรือน้ำส้มสายชูก็ได้ แค่นี้ น้ำดอกอัญชันในแก้วก็จะเปลี่ยนเป็นสีแดงแล้ว

นี่แค่วิธีหนึ่งเท่านั้นครับ ฉะนั้น เวลาชมรายการชวนเชื่อเหล่านี้คงต้องคิดให้มากหน่อยนะครับ ก่อนที่จะเชื่อว่าเป็นจริง

..................................................

อ.นัทธี  สามารถ

ฝ่ายนวัตกรรมและเทคโนโลยีเพื่อการเรียนรู้

สำนักเทคโนโลยีสารสนเทศ  สสวท.