125 / 254
เลือดที่ไหลผ่านหัวใจของปลาเป็นเลือดที่มีแก๊สออกซิเจนมากหรือน้อย เพราะเหตุใด
เลือดที่ไหลผ่านหัวใจของปลาเป็นเลือดที่มีแก๊สออกซิเจนน้อย เนื่องจากเป็นเลือดที่มาจาก
ส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย
จากนั้นครูชี้ให้นักเรียนเห็นว่าโครงสร้างของหลอดเลือด รวมทั้งโครงสร้างของหัวใจทั้งภายนอก
และภายในที่นักเรียนได้ศึกษาจากกิจกรรม 15.1 นั้นจะมีความสัมพันธ์กับการทำ�งานของหัวใจ ทั้งนี้
หัวใจทำ�หน้าที่สูบฉีดเลือดไปเลี้ยงส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย โดยการเต้นของหัวใจที่เกิดจากการหดตัว
และคลายตัวของกล้ามเนื้อหัวใจเป็นจังหวะ ซึ่งสามารถวัดอัตราการเต้นของหัวใจได้โดยตรงด้วยการ
ฟังที่ใช้สเตตโตสโคปแนบที่อกบริเวณหัวใจ หรือวัดได้จากการหดและคลายตัวของผนังหลอดเลือด
อาร์เทอรีใน 1 นาที ซึ่งเรียกว่า ชีพจร จากนั้นครูให้นักเรียนทดลองจับชีพจรของตนเองบริเวณตำ�แหน่ง
ต่าง ๆ ซึ่งการวัดชีพจรสามารถวัดได้หลายบริเวณ เช่น ข้อมือ ข้อพับ และคอ เพราะเป็นบริเวณที่มี
หลอดเลือดอาร์เทอรีอยู่ใกล้กับผิวหนัง ซึ่งมีวิธีการตรวจวัดโดยใช้นิ้วชี้และนิ้วกลางของมือข้างหนึ่ง
วางตรงบริเวณที่ต้องการวัดและกดจนรู้สึกถึงการเต้นของชีพจร ดังรูป
จากนั้นครูอาจให้นักเรียนทำ�กิจกรรมเสนอแนะ การวัดชีพจร เพื่อศึกษาปัจจัยต่าง ๆ ที่มีผลต่อ
ชีพจร
บริเวณข้อมือ
บริเวณข้อพับ
บริเวณคอ
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 15 | ระบบหมุนเวียนเลือดและระบบน้ำ�เหลือง
ชีววิทยา เล่ม 4
113