158 / 254
สาระสำ�คัญ
เมื่อสิ่งแปลกปลอมเข้าสู่ร่างกาย ร่างกายจะมีกลไกการต่อต้านหรือทำ�ลายสิ่งแปลกปลอมแบบ
ไม่จำ�เพาะและแบบจำ�เพาะ กลไกการต่อต้านหรือทำ�ลายสิ่งแปลกปลอมแบบไม่จำ�เพาะประกอบด้วย
การต่อต้านหรือทำ�ลายสิ่งแปลกปลอมไม่ให้เข้าสู่เนื้อเยื่อ และการต่อต้านหรือทำ�ลายสิ่งแปลกปลอม
ที่เข้าสู่เนื้อเยื่อแล้วโดยการทำ�งานของฟาโกไซต์และการอักเสบ ส่วนกลไกการต่อต้านหรือทำ�ลาย
สิ่งแปลกปลอมแบบจำ�เพาะเป็นการทำ�งานของเซลล์นำ�เสนอแอนติเจนร่วมกับลิมโฟไซต์ทำ�หน้าที่
ทำ�ลายสิ่งแปลกปลอมนั้น ในกรณีที่ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายไม่สามารถทำ�หน้าที่ได้ซึ่งอาจเกิดจาก
ความผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกันหรือการได้รับเชื้อไวรัสบางชนิด ก็จะส่งผลเสียต่อการดำ�รงชีวิตหรือ
อาจเสียชีวิตได้
การสร้างเสริมภูมิคุ้มกันให้กับร่างกายมี 2 แบบคือ ภูมิคุ้มกันรับมาและภูมิคุ้มกันก่อเอง โดย
ภูมิคุ้มกันรับมาเป็นวิธีที่ร่างกายได้รับแอนติบอดีที่มีความจำ�เพาะต่อแอนติเจนซึ่งสามารถทำ�งานได้
ทันทีแต่อยู่ในร่างกายไม่นาน ส่วนภูมิคุ้มกันก่อเองเป็นวิธีที่ร่างกายได้รับแอนติเจนซึ่งจะกระตุ้นให้
ร่างกายสร้างแอนติบอดีหรือกระตุ้นเซลล์ทีที่มีความจำ�เพาะต่อแอนติเจนนั้น ซึ่งใช้เวลานานกว่า
ภูมิคุ้มกันรับมาแต่ภูมิคุ้มกันก่อเองจะอยู่ในร่างกายได้นานเนื่องจากมีการสร้างเซลล์ความจำ�ด้วย
เวลาที่ใช้
บทนี้ควรใช้เวลาสอนประมาณ 8 ชั่วโมง
16.1 กลไกการต่อต้านหรือทำ�ลายสิ่งแปลกปลอม
5 ชั่วโมง
16.2 การสร้างเสริมภูมิคุ้มกัน
1 ชั่วโมง
16.3 ความผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกัน
2 ชั่วโมง
รวม
8 ชั่วโมง
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 16 | ระบบภูมิคุ้มกัน
ชีววิทยา เล่ม 4
146