66 / 254
จากการศึกษาโครงสร้างที่ใช้ในการแลกเปลี่ยนแก๊สของสัตว์ชนิดต่าง ๆ ครูอาจใช้คำ�ถามเพื่อให้
นักเรียนอภิปรายและสรุปเกี่ยวกับลักษณะสำ�คัญดังนี้
โครงสร้างที่ใช้ในการแลกเปลี่ยนแก๊สของสัตว์
ต่างๆ มีลักษณะสำ�คัญร่วมกันอย่างไรที่เหมาะสมต่อการแพร่และการลำ�เลียงแก๊ส
จากการอภิปรายนักเรียนควรสรุปได้ว่า ลักษณะของโครงสร้างที่ใช้ในการแลกเปลี่ยนแก๊สต้อง
มีผนังบางและมีความชื้น นอกจากนี้ประสิทธิภาพในการแลกเปลี่ยนแก๊สขึ้นอยู่กับปริมาณพื้นที่ผิวที่
ใช้ในการแลกเปลี่ยนแก๊ส และมีระบบหมุนเวียนเลือดช่วยลำ�เลียงแก๊ส
เมื่อใช้นิ้วมือบีบท่อลมแล้วปล่อย ท่อลมมีการเปลี่ยนแปลงอย่างไร
เมื่อบีบท่อลมจะแฟบ เมื่อปล่อยท่อลมจะกลับคืนรูปเดิม
ลักษณะของท่อลม การจัดเรียงตัวของกระดูกอ่อน รูปร่างของกระดูกอ่อนมีความเหมาะสม
ต่อการทำ�หน้าที่อย่างไร
ท่อลมมีกระดูกอ่อนเป็นวงเรียงตัวต่อกันทำ�ให้ท่อลมไม่ตีบแบน และปลายกระดูกอ่อนแต่ละ
ชิ้นไม่ชนกันมีกล้ามเนื้อเชื่อมระหว่างปลาย จึงมีลักษณะเหมือนตัวอักษรภาษาอังกฤษ C
มีความยืดหยุ่นและสามารถขยายตัวได้เล็กน้อย จึงมีประโยชน์ทำ�ให้อากาศเข้าและ
ออกจากปอดได้สะดวก
เมื่อสอดสายยางแล้วสูบลมเข้าที่หลอดลมด้านหนึ่งของปอด ปอดอีกข้างมีการเปลี่ยนแปลง
อย่างไร
ปอดอีกข้างไม่มีการเปลี่ยนแปลง
เมื่อตัดเนื้อปอดเป็นชิ้นขนาดเล็กใส่ในบีกเกอร์ที่มีน้ำ�จะเกิดอะไรขึ้น เพราะเหตุใด
ชิ้นเนื้อปอดจะลอยน้ำ� เพราะมีอากาศค้างอยู่ภายในถุงลมในปอด
โลมาและวาฬใช้โครงสร้างอะไรในการแลกเปลี่ยนแก๊ส
โลมาและวาฬเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำ�นมที่อาศัยในน้ำ� ใช้ปอดในการแลกเปลี่ยนแก๊สเช่น
เดียวกับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำ�นมชนิดอื่น โดยมีช่องหายใจ (blowhole) ที่อยู่ด้านบนของหัว
เป็นทางเข้าออกของแก๊ส ซึ่งทำ�ให้วาฬและโลมาต้องขึ้นมาหายใจที่ผิวน้ำ�
ชวนคิด
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 14 | ระบบหายใจ
ชีววิทยา เล่ม 4
54