61 / 254
จากการสืบค้นข้อมูลและการอภิปรายเกี่ยวกับโครงสร้างที่ใช้ในการแลกเปลี่ยนแก๊สของสัตว์
ชนิดต่าง ๆ นักเรียนควรเปรียบเทียบและสรุปได้ว่าสัตว์ต่างๆ มีโครงสร้างที่ใช้ในการแลกเปลี่ยนแก๊ส
แตกต่างกันขึ้นกับโครงสร้างของร่างกายและสภาพแวดล้อมที่อาศัย โดยนักเรียนอาจสรุปได้ดังตาราง
ซึ่งครูอาจชี้ให้นักเรียนเห็นถึงวิวัฒนาการของโครงสร้างที่ใช้ในการแลกเปลี่ยนแก๊สจากสัตว์ที่มี
โครงสร้างร่างกายไม่ซับซ้อนจนมีโครงสร้างร่างกายซับซ้อนมากขึ้น
ตารางเปรียบเทียบโครงสร้างที่ใช้ในการแลกเปลี่ยนแก๊สของสัตว์ชนิดต่าง ๆ
สัตว์
โครงสร้างที่ใช้ในการ
แลกเปลี่ยนแก๊ส
ลักษณะสำ�คัญอื่นๆ
ฟองน้ำ� ไฮดรา พลานาเรีย
เยื่อหุ้มเซลล์
-
ไส้เดือนดิน
ผิวหนัง
- ลำ�เลียงแก๊สโดยระบบหมุนเวียนเลือด
แมลง
ระบบท่อลม
- ท่อลมฝอยสัมผัสกับเซลล์โดยตรง
- มีถุงลมเพื่อสำ�รองอากาศในแมลงที่บินได้บางชนิด
ปลา
เหงือก
- ลำ�เลียงแก๊สโดยระบบหมุนเวียนเลือด
- ทิศทางการไหลของเลือดในเหงือกและน้ำ�ที่ผ่าน
เหงือกจะสวนทางกัน
สัตว์สะเทินน้ำ�สะเทินบก เหงือก ผิวหนัง ปอด
- ลำ�เลียงแก๊สโดยระบบหมุนเวียนเลือด
- มีการหายใจเข้าโดยอากาศถูกดันเข้าสู่ปอด
ส่วนการหายใจออกโดยการหดตัวของปอดและ
กล้ามเนื้อโครงร่าง
สัตว์เลื้อยคลาน
ปอด
- ลำ�เลียงแก๊สโดยระบบหมุนเวียนเลือด
สัตว์ปีก
ปอด
- ลำ�เลียงแก๊สโดยระบบหมุนเวียนเลือด
- มีถุงลมเพื่อสำ�รองอากาศ
- อากาศจะเคลื่อนที่ผ่านปอดที่ใช้ในการแลกเปลี่ยน
แก๊สในทิศทางเดียว
- มีการหายใจเข้าและหายใจออก 2 ครั้ง ในแต่ละ
รอบการหายใจ
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำ�นม
ปอด
- ลำ�เลียงแก๊สโดยระบบหมุนเวียนเลือด
- นำ�อากาศเข้าและออกผ่านทางเดินหายใจ ซึ่ง
ประกอบด้วยรูจมูก โพรงจมูก คอหอย กล่องเสียง
ท่อลม หลอดลม หลอดลมฝอย และถุงลมในปอด
- หายใจเข้าและออกโดยอาศัยกล้ามเนื้อกะบังลม
และกล้ามเนื้อระหว่างกระดูกซี่โครง
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 14 | ระบบหายใจ
ชีววิทยา เล่ม 4
49