58 / 254
14.1 การแลกเปลี่ยนแก๊สของสัตว์
จุดประสงค์การเรียนรู้
1. สืบค้นข้อมูล อธิบาย และเปรียบเทียบโครงสร้างที่ทำ�หน้าที่แลกเปลี่ยนแก๊สของฟองน้ำ� ไฮดรา
พลานาเรีย ไส้เดือนดิน แมลง ปลา กบ และนก
2. สังเกต และอธิบายโครงสร้างของปอดในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำ�นม
แนวการจัดการเรียนรู้
ครูตั้งคำ�ถามเพื่อนำ�ไปสู่การสืบค้นและอภิปรายเกี่ยวกับโครงสร้างที่ทำ�หน้าที่แลกเปลี่ยนแก๊ส
ของสัตว์ชนิดต่าง ๆ ซึ่งมีความซับซ้อนของโครงสร้างร่างกาย สภาพแวดล้อมที่อาศัย และปริมาณ O
2
ที่ต้องการแตกต่างกัน โดยอาจใช้คำ�ถามดังนี้
สัตว์ต่าง ๆ มีโครงสร้างในการแลกเปลี่ยนแก๊สและ
กระบวนการแลกเปลี่ยนแก๊สอย่างไร
ครูให้นักเรียนสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับการแลกเปลี่ยนแก๊สของสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว ฟองน้ำ� ไฮดรา
และพลานาเรีย ซึ่งควรสรุปได้ว่าสิ่งมีชีวิตเหล่านี้นำ� O
2
จากสิ่งแวดล้อมภายนอกเข้าสู่ร่างกายเพื่อไป
ใช้สร้างพลังงาน และกำ�จัด CO
2
ที่ไม่ต้องการสู่สิ่งแวดล้อม โดยสิ่งมีชีวิตเหล่านี้ไม่มีโครงสร้างเฉพาะ
สำ�หรับการแลกเปลี่ยนแก๊ส แต่มีการแลกเปลี่ยนแก๊สผ่านเยื่อหุ้มเซลล์โดยตรง
ครูตั้งคำ�ถามเพิ่มเติมเพื่อนำ�ไปสู่การสืบค้นข้อมูลของสัตว์กลุ่มอื่นๆ ดังนี้ี้
สัตว์ที่มีร่างกายขนาดใหญ่ต้องการ O
2
ในปริมาณมากขึ้น การแลกเปลี่ยนแก๊สผ่านเยื่อหุ้มเซลล์
โดยตรงเพียงพอหรือไม่ เพราะเหตุใด
สัตว์ที่มีร่างกายขนาดใหญ่จะมีโครงสร้างใดที่ใช้ในการแลกเปลี่ยนแก๊ส และมีการลำ�เลียงแก๊ส
ไปยังส่วนต่างๆ ของร่างกายได้อย่างไร
นักเรียนสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับโครงสร้างที่ใช้ในการแลกเปลี่ยนแก๊สของไส้เดือนดิน แมลง ปลา
สัตว์สะเทินน้ำ�สะเทินบก สัตว์เลื้อยคลาน สัตว์ปีก และสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำ�นม แล้วร่วมกันอภิปรายโดย
ใช้รูป 14.3-14.9 เพื่อเปรียบเทียบโครงสร้างและกลไกที่ใช้ในการแลกเปลี่ยนแก๊สของสัตว์ต่าง ๆ และ
ตอบคำ�ถามในหนังสือเรียน ซึ่งมีแนวการตอบดังนี้
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 14 | ระบบหายใจ
ชีววิทยา เล่ม 4
46