หลงทางยังไม่อึดอัดใจเท่าหลงทิศ หากคุณเป็นหนึ่งในบุคคลที่มีความสับสนในการเลือกทิศทางระหว่างซ้ายหรือขวา  ยกตัวอย่างเช่น เมื่อผู้สอนขับรถยนต์ของคุณขอให้คุณเลี้ยวซ้าย คุณสามารถตัดสินใจเลือกหันพวงมาลัยเพื่อเลี้ยวฝั่งด้านซ้ายของตัวเองในทันทีได้หรือไม่? เพราะหากคำตอบคือ “ไม่” คุณคือหนึ่งในสัดส่วนของประชากรที่มีปัญหาเกี่ยวกับการรับรู้ซ้าย-ขวา

  ภาพที่ 1 ทางเลือกซ้ายหรือขวา
ที่มา 683440/Pixabay

          การรับรู้ซ้าย-ขวา เป็นกระบวนการทางจิตวิทยาที่ซับซ้อนที่เกี่ยวข้องกับการทำงานของระบบประสาท เช่นเดียวกับความสามารถในการรวบรวมข้อมูลประสาทสัมผัสและการมองเห็น ภาษา และความจำ สำหรับบางคนอาจตัดสินใจเลือกได้ในทันที แต่สำหรับบางคนต้องหยุดคิดสักชั่วครู่จึงจะสามารถแบ่งแยกได้ว่าทางใดซ้ายหรือขวา

เปลี่ยนผิดให้เป็นถูกเพื่อหลีกเลี่ยงความผิดพลาด

          ความจริงแล้วไม่ใช่เรื่องแย่อะไรเมื่อหลงทางจากการตัดสินใจผิดในการเลือกทิศทาง แต่ก็มีหลายสถานการณ์ที่ความสับสนระหว่างด้านซ้ายและด้านขวาก่อให้เกิดผลกระทบร้ายแรง หลายอาชีพที่สร้างความผิดพลาดอย่างมากหากมีปัญหาในการแยกแยะความแตกต่างดังกล่าว และจะเป็นข้อผิดพลาดที่น่าเศร้าที่สุด เมื่อเกิดขึ้นในงานทางด้านการแพทย์อย่างการผ่าตัดเปลี่ยนไตผิดข้างหรือการตัดขาผิดข้าง และถึงแม้ว่าจะมีการตรวจสอบและวางแผนการทำงานอย่างเป็นระบบไว้ล่วงหน้าเพื่อลดความเสี่ยงแล้ว แต่ความผิดพลาดของมนุษย์มักจะเป็นต้นตอของสาเหตุต่าง ๆ เสมอ

ภาพที่ 2 การผ่าตัด
ที่มา sasint/Pixabay

         อีกหนึ่งปัญหาที่เกี่ยวข้องกับวิชาชีพด้านสุขภาพก็คือ เมื่อแพทย์หรือพยาบาลต้องเผชิญหน้ากับผู้ป่วยจากทางด้านขวาของพวกเขา แต่เป็นทางด้านซ้ายของคนไข้ ซึ่งการแยกแยะระหว่างซ้ายหรือขวาอย่างถูกต้องจะเกี่ยวข้องกับการรับรู้ระยะและทิศทาง (Visuospatial Function) ของมโนภาพที่หมุนเปลี่ยนแปลงทิศทางซึ่งเกิดขึ้นภายในจิตใจ (Mental rotation image)

         ความผิดพลาดเป็นลักษณะโดยธรรมชาติของพฤติกรรมมนุษย์   บางครั้งเราก็เป็นคนก่อความผิดพลาด และบ่อยครั้งที่เราก็เป็นคนได้รับความผิดพลาดไว้เสียเอง  แต่ปัญหาความสับสนระหว่างซ้ายหรือขวานั้นอาจก่อให้เกิดปัญหาได้มากกว่าครั้งเดียว ทั้งนี้หลักฐานทางการวิจัยชี้ให้เห็นว่า ผู้หญิงมักจะมีปัญหาในเรื่องของความสับสนในการแยกแยะซ้ายหรือขวามากกว่าผู้ชาย เนื่องด้วยผู้ชายจะมีการทำงานในเรื่องของการรับรู้ระยะและทิศทางได้ดีกว่าผู้ชาย

ผลกระทบจากการเสียสมาธิ  (Distraction effect)

         การแยกแยะซ้ายและขวาที่ไม่ชัดเจนเกิดขึ้นได้จากผลกระทบที่ทำให้เสียสมาธิ เช่นการทำงานของแพทย์หรือพยาบาล  เนื่องด้วยโรงพยาบาลหรือสถานพยาบาลต่าง ๆ  มักจะมีคนป่วยมาใช้บริการอยู่ตลอดเวลา ร่วมกับขั้นตอนที่ซับซ้อนในระบบการทำงานที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพของคน  แพทย์จึงถูกรบกวนขณะทำงานอยู่บ่อยครั้งจากการรับสายโทรศัพท์แจ้งผลการตรวจ เสียงจากเครื่องวัดคลื่นไฟฟ้าหัวใจ หรือแม้กระทั่งการตอบคำถามทางคลินิกของเพื่อนร่วมงาน ผู้ป่วย ตลอดจนญาติของผู้ป่วย ดังนั้นสภาพแวดล้อมทางคลินิกจึงเป็นเรื่องที่ท้าทายมากสำหรับการทำงานของแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์

         งานวิจัยหนึ่งซึ่งตีพิมพ์ในวารสาร   Medical Education เป็นการศึกษาผลกระทบจากการถูกขัดจังหวะในระหว่างการทำงานต่อความสามารถในการรับรู้ทิศทางของนักศึกษาแพทย์จำนวน 234 ท่าน โดยพบว่า สภาพแวดล้อมที่มีเสียงรบกวน การถามคำถามทางคลินิก หรือแม้กระทั่งระดับเสียงพื้นฐานในแผนกต่าง ๆ ของโรงพยาบาลมีผลต่อความสามารถในการตัดสินใจแยกแยะระหว่างด้านซ้ายและด้านขวา และผลกระทบนั้นมักจะเกิดขึ้นในนักศึกษาแพทย์ที่มีอายุมากและเป็นผู้หญิง

         ความสามารถของแต่ละบุคคลในการรับรู้และแยกแยะทิศทางได้อย่างถูกต้องยังคงคลุมเครือ หลายคนอ้างว่า ตนเองมีความสามารถในการแยกแยะซ้ายและขวาได้ดี แต่เมื่อวัดด้วยเหตุผลแล้วมักไม่เป็นเช่นนั้น

เทคนิคแยกแยะด้านซ้ายและขวา

ภาพที่ 3 เทคนิคในการแยกด้านซ้าย
ที่มา iamrosie

         บุคคลที่มีปัญหาในการรับรู้ทิศทางมักจะมีเทคนิคในการจำของตัวเอง เช่น การทำมุม 90 องศาของนิ้วหัวแม่มือและนิ้วชี้ของมือซ้ายของตัวเองในลักษณะเป็นตัวอักษรภาษาอังกฤษ “L” (Left) เพื่อเป็นสัญลักษณ์ของด้านซ้ายมือของตัวเอง แต่อย่างไรก็ตามเทคนิคจำดังกล่าวยังคงมีความผิดพลาดเกี่ยวกับปัญหาการแยกแยะซ้ายและขวาในหลายกรณี ดังนั้นจึงควรมีการปลูกฝังให้เด็กๆ ตระหนักรู้ถึงความจำเป็นในการตัดสินใจอย่างถูกต้องและผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากการตัดสินใจที่ผิดพลาดในเรื่องของทิศทางตั้งแต่ยังเป็นผู้เยาว์ เพื่อลดสถานการณ์ที่ก่อให้เกิดข้อผิดพลาดต่าง ๆ  

        อย่างไรก็ดี การลดการรบกวนต่างๆ ทั้งเสียงและการกระทำที่ก่อให้เกิดการรบกวนเป็นสิ่งที่สำคัญ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสถานการณ์หรือระหว่างขั้นตอนสำคัญที่ต้องรับผิดชอบชีวิตผู้อื่น  

แหล่งที่มา

Gerard Gormley. (2015, 23 March). Why some people have trouble telling left from right (and why it’s so important) 
               Retrieved October 22, 2017, 
               from https://theconversation.com/why-some-people-have-trouble-telling-left-from-right-and-why-its’s-so-important-38325

Gerard Gormley. (2008, 16 December). Right-left discrimination among medical students: questionnaire and psychometric study
               Retrieved October 22, 2017, 
               from http://www.bmj.com/content/337/bmj.a2826

Mental image
               Retrieved October 22, 2017,
               from https://en.wikipedia.org/wiki/Mental_image

Mental rotation
               Retrieved October 22, 2017, 
               from https://en.wikipedia.org/wiki/Mental_rotation