ห้องน้ำไม่ได้เป็นศัตรูของคุณ แต่ก็ไม่ได้เป็นคู่หูที่ดีที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ เมื่อต้องเบ่งอุจจาระอยู่นานเป็นชั่วโมง  

ภาพที่  1 การขับถ่ายอุจจาระสาธารณะ
ที่มา Martin Barak/Unsplash

           หลายคนมีพฤติกรรมการขับถ่ายอุจจาระที่แปลกประหลาด ซึ่งหนึ่งในนั้นคือ การไม่สามารถขับถ่ายในห้องน้ำสาธารณะที่ซึ่งมีใครบางคนทราบว่าคุณกำลังขับถ่ายอยู่ได้ และนั่นก็เป็นสาเหตุให้บุคคลเหล่านั้นต้องวนรถกลับมาใช้บริการห้องน้ำภายในบ้านของตัวเองแม้ว่าจะขับออกไปไกลแล้วก็ตาม พฤติกรรมดังกล่าวสามารถอธิบายได้ในเชิงจิตวิทยา

          ศาสตราจารย์ Nick Haslam ผู้เชี่ยวชาญในด้านจิตวิทยาแห่งมหาวิทยาลัยเมลเบิร์นกล่าว่า “ส่วนใหญ่แล้ว คนเราจะรู้สึกสะดวกสบายมากขึ้นในสภาพแวดล้อมที่คุ้นเคยและเป็นส่วนตัว” ซึ่งนั่นอาจตอบคำถามเกี่ยวกับอาการท้องผูกในนักท่องเที่ยวหลายคนที่พบว่า เกิดอาการท้องผูกบ่อยครั้ง เนื่องจากความไม่สบายใจในการใช้ห้องน้ำที่ไม่คุ้นชิน ทั้งนี้ยังมีความเกี่ยวข้องกับมื้ออาหารที่เป็นมิตรกับคนน้อยลงในช่วงวันหยุด รวมทั้งความไม่คุ้นเคยของแบคทีเรียประจำถิ่น (Normal flora) ต่อสภาพแวดล้อมใหม่ด้วย

ภาพที่ 2 อุจจาระ
ที่มา Alexas Fotos/Pixabay

           สำหรับผู้ที่เดินทางไกลหรือนักท่องเที่ยวที่พบว่ามีอาการการปวดอุจจาระอย่างหนัก แต่ร่างกายไม่มีการดำเนินการเพื่อปลดทุกข์ในแบบที่ควรจะเป็นด้วยเหตุผลที่คุณต้องขับถ่ายในห้องน้ำที่ไม่ได้คุ้นเคยนั้นมีความเกี่ยวข้องกับการตอบสนองแบบพาฟลอฟ  (Pavlovian response)

           ทฤษฎีการเรียนรู้ของพาฟลอฟหรือที่เรียกว่า ทฤษฎีการวางเงื่อนไขแบบดั้งเดิม  (Classical Conditioning หรือ Pavlov's Theory) เป็นทฤษฎีทางด้านจิตวิทยาของ Ivan Petrovich Pavlov นักวิทยาศาสตร์ชาวรัสเซียที่เชื่อว่า การเรียนรู้ของสิ่งมีชีวิตเกิดจากการวางเงื่อนไข (Conditioning) หรืออาจกล่าวได้ว่า การเรียนรู้ที่เกิดขึ้นหรือการตอบสนองต่อสิ่งที่เกิดขึ้นเกิดจากการวางเงื่อนไขหรือการสร้างสถานการณ์เช่น เสียงกระดิ่งเป็นสิ่งเร้าที่ต้องการให้สุนัขเกิดการเรียนรู้จากการวางเงื่อนไข จึงเกิดการตอบสนองในลักษณะของการมีน้ำลายไหล เป็นต้น 
เมื่ออธิบายในแง่ของการขับถ่าย  บ้านซึ่งเป็นสิ่งเร้าในลักษณะของการเป็นสถานที่ที่เป็นสัญญาณของความปลอดภัย จะช่วยทำให้เกิดการตอบสนองต่อการขับถ่ายที่ดี และยิ่งหากมีการอั้นอุจจาระไว้ในระหว่างการเดินทาง ร่างกายก็จะยิ่งมีแนวโน้มต่อการตอบสนองในการขับถ่ายเมื่อกลับถึงบ้าน

           ดังนั้นสภาพแวดล้อมที่คุ้ยเคย ตั้งแต่การเดินผ่านเข้าไปยังประตูห้องน้ำ การมองเห็น การได้กลิ่น และได้ยินเสียงที่คุ้นเคย รวมทั้งอุณหภูมิภายในห้อง ตลอดจนความรู้สึกของการได้จับลูกบิดประตู  จะช่วยให้เกิดความผ่อนคลายทางจิตใจและร่างกาย เสมือนว่าได้อยู่ในสถานที่ที่มีเพียงแค่คุณคนเดียว และการไม่รู้สึกว่าต้องตั้งรับกับสิ่งต่าง ๆ รอบตัวจะทำให้สามารถปลดทุกข์ในแบบของตัวเองได้อย่างสบายใจ เช่นที่ ศาสตราจารย์ Jack Gilbert ผู้เชี่ยวชาญด้านการผ่าตัดที่มหาวิทยาลัยชิคาโกและผู้อำนวยการศูนย์กลุ่มจุลินทรีย์ (Microbiome) ของมหาวิทยาลัยกล่าวว่า “ความสบายเป็นหนึ่งในสภาวะอารมณ์ แต่อารมณ์คือการตอบสนองทางสรีรวิทยา ดังนั้นความสะดวกสบายจึงเป็นสภาวะทางสรีรวิทยา และนั่นคือวิธีที่ร่างกายตอบสนองต่อสิ่งแวดล้อม”

          อย่างไรก็ดี แม้ว่าจะไม่มีที่ไหนสุขใจเท่าห้องน้ำที่บ้านของตนเอง แต่การอั้นอุจจาระเป็นระยะเวลานานทำให้เกิดผลกระทบต่อสุขภาพ โดยเฉพาะอย่างยิ่งต่อระบบขับถ่ายอาทิ การเกิดริดสีดวง มีอาการท้องผูกบ่อย หรือแม้กระทั่งโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่ ดังนั้นฝึกการขับถ่ายให้เป็นเวลาเพื่อความสะดวกต่อการวางแผนการในการเดินทางไกลจึงเป็นวิธีที่ดีทั้งต่อสุขภาพกายและใจ

แหล่งที่มา

Julie Beck. (2017, 1 November). There's No Toilet Like Home.
          Retrieved November 15, 2017,
          from https://www.theatlantic.com/health/archive/2017/11/gotta-go/544544/

Robin Andrews. (2017, 3 November). Why Do We Need To Poop The Moment We Get Home?
          Retrieved November 15, 2017,
          from http://www.iflscience.com/health-and-medicine/need-poop-moment-return-home-vacation/

Pavlov's Theory.
           Retrieved November 15, 2017,
           from https://en.wikipedia.org/wiki/Classical_conditioning