251 / 302
12.1.2 ไซโทไคนิน
ครูให้นักเรียนศึกษาการทดลองที่ทำ�ให้ค้นพบไซโทไคนิน แหล่งสร้างไซโทไคนิน ผลของ
ไซโทไคนิน และไซโทไคนินกับการนำ�ไปใช้ จากนั้นครูอาจกระตุ้นความสนใจของนักเรียนโดยให้
นักเรียนดูรูป 12.6 ซึ่งเป็นรูปการตัดแต่งกิ่งเพื่อควบคุมทรงพุ่มของต้นทุเรียน และรูป 12.7 ความ
เข้มข้นของออกซินและไซโทไคนินที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงของเนื้อเยื่อพืช ถ้าต้องการชักนำ�ให้พืช
เกิดแคลลัส และรากความเข้มข้นของออกซินต้องสูงกว่าไซโทไคนิน แต่ถ้าต้องการชักนำ�ให้พืชเกิดยอด
ความเข้มข้นของออกซินต้องต่ำ�กว่าไซโทไคนิน และถามคำ�ถามในหนังสือเรียน ดังนี้
เพราะเหตุใดชาวสวนต้องตัดยอดแต่งกิ่งทุเรียนเพื่อควบคุมทรงพุ่ม
เพื่อทำ�ให้ต้นทุเรียนแตกตาข้างออกมาใหม่ ทรงพุ่มโปร่ง และทำ�ให้ผลทุเรียนได้รับธาตุอาหาร
และเจริญเติบโตได้อย่างเต็มที่
การตัดยอดแต่งกิ่งมีผลต่อการทำ�งานของออกซินและไซโทไคนินอย่างไร
การตัดยอดแต่งกิ่งเป็นการลดแหล่งสร้างออกซิน ทำ�ให้ตาข้างที่อยู่ใกล้ยอดสามารถเจริญได้
เนื่องจากสัดส่วนของออกซินต่อไซโทไคนินต่ำ� ทำ�ให้ต้นพืชแตกกิ่งข้างออกเป็นพุ่ม
ถ้าไม่ใช้วิธีการตัดยอดแต่งกิ่ง การทำ�ให้ทุเรียนแตกตาข้างสามารถทำ�ได้อย่างไร
การให้สารสังเคราะห์ที่มีสมบัติคล้ายไซโทไคนิน เช่น BA เพื่อช่วยเร่งการแตกตาข้าง
จากรูป 12.7 นักเรียนจะสรุปได้ว่าอย่างไร
ออกซินและไซโทไคนินสามารถชักนำ�ให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของเนื้อเยื่อพืช ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับ
สัดส่วนของออกซินและไซโทไคนิน
ครูอาจอธิบายเพิ่มเติมว่า ไซโทไคนินในธรรมชาติ คือ ซีเอทิน และสารสังเคราะห์ที่มีสมบัติ
คล้ายไซโทไคนิน เช่น ไคเนทิน มีสูตรโครงสร้างที่คล้ายกันในส่วนของอะดีนีนดังรูป
CH
2
CH
3
CH C
CH
CH
CH
2
OH
N
NH
NH
HN
N
N
N
CH
2
O
N
HN
N
ซีเอทิน
ไคเนทิน
C
CH CH
CH
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 12 | การควบคุมการเจริญเติบโตและการตอบสนองของพืช
ชีววิทยา เล่ม 3
239