18 / 194
บทนี้ควรใช้เวลาสอนประมาณ 5.0 ชั่วโมง
1.1 การลำ�เลียงสารเข้าและออกจากเซลล์
5.0 ชั่วโมง
ความรู้ก่อนเรียน
เซลล์
สาระสำ�คัญ
เซลล์มีการลำ�เลียงสารเข้าและออกจากเซลล์ โดยมีการควบคุมทั้งชนิดและปริมาณสารที่ผ่านเข้า
ออก กระบวนการนี้ทำ�ให้เซลล์รักษาดุลยภาพไว้ได้และเซลล์สามารถทำ�งานได้ตามปกติ ซึ่งส่งผลให้
สิ่งมีชีวิตดำ�รงชีวิตอยู่ได้
เยื่อหุ้มเซลล์ทำ�หน้าที่เป็นเยื่อเลือกผ่านในการลำ�เลียงสาร โดยโครงสร้างและสมบัติของเยื่อหุ้มเซลล์
มีความสัมพันธ์กับการลำ�เลียงสารซึ่งมีหลายวิธี เช่น การแพร่แบบธรรมดา ออสโมซิส การแพร่แบบ
ฟาซิลิเทต แอกทีฟทรานสปอร์ต เอนโดไซโทซิส และเอกโซไซโทซิส
เวลาที่ใช้
เฉลยตรวจสอบความรู้ก่อนเรียน
ให้นักเรียนใส่เครื่องหมายถูก ( ) หรือ ผิด ( ) หน้าข้อความตามความเข้าใจของ
นักเรียน
1. เซลล์เป็นหน่วยพื้นฐานของสิ่งมีชีวิต
2. เซลล์มีส่วนห่อหุ้มเซลล์ เรียกว่า เยื่อหุ้มเซลล์ ซึ่งยอมให้สารทุกชนิดผ่านเข้าและออก
ได้อย่างอิสระเพื่อให้เซลล์สามารถดำ�รงชีวิตอยู่ได้
3. การแพร่เกิดจากการเคลื่อนที่ของโมเลกุลสารโดยใช้พลังงานจลน์ของโมเลกุล
4. ออสโมซิสเป็นการแพร่ของน้ำ�จากบริเวณที่มีความเข้มข้นของสารต่ำ�ไปสู่บริเวณที่มี
ความเข้มข้นของสารสูงโดยไม่จำ�เป็นต้องผ่านเยื่อเลือกผ่าน
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 1 | การลำ�เลียงสารเข้าและออกจากเซลล์
วิทยาศาสตร์ชีวภาพ
4