19 / 194
1.1 การลำ�เลียงสารเข้าและออกจากเซลล์
จุดประสงค์การเรียนรู้
1. อธิบายโครงสร้างและสมบัติของเยื่อหุ้มเซลล์ที่สัมพันธ์กับการลำ�เลียงสารเข้าและออกจากเซลล์
2. อธิบายและเปรียบเทียบการลำ�เลียงสารเข้าและออกจากเซลล์โดยการแพร่แบบธรรมดาออสโมซิส
การแพร่แบบฟาซิลิเทต แอกทีฟทรานสปอร์ต เอนโดไซโทซิส และเอกโซไซโทซิส
แนวการจัดการเรียนรู้
ครูนำ�เข้าสู่บทเรียนโดยใช้สถานการณ์ในชีวิตประจำ�วันที่สามารถใช้ความรู้เรื่องการลำ�เลียงสาร
ผ่านเซลล์มาอธิบายได้ เช่น ภาพถ่ายสมองจากการตรวจวินิจฉัยหลอดเลือดด้วยเทคนิคเอ็มอาร์ไอ
(Magnetic Resonance Imaging หรือ MRI) ซึ่งจะเห็นหลอดเลือดชัดเจนเนื่องจากมีการฉีดสารเข้าสู่
หลอดเลือดเพื่อเพิ่มความชัดเจนของหลอดเลือดให้แตกต่างจากพื้นหลัง จากนั้นใช้คำ�ถามเพื่อกระตุ้น
ความสนใจว่า เพราะเหตุใดสารดังกล่าวจึงคงอยู่ในหลอดเลือดและไม่ลำ�เลียงเข้าสู่เซลล์ผนังหลอดเลือด
ครูอธิบายว่าในการที่เซลล์จะดำ�รงชีวิตอยู่ได้จะต้องมีการลำ�เลียงสารชนิดต่าง ๆ เข้าและออกจาก
เซลล์ พร้อมยกตัวอย่างสาร (รูป 1.1 ในหนังสือเรียน) จากนั้นยกตัวอย่างกรณีของความเข้มข้นของ
สารที่แตกต่างกันระหว่างภายในและภายนอกเซลล์ เช่น ความเข้มข้นของไอออนภายในและภายนอก
เซลล์ประสาทของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำ�นม (รูป 1.2 ในหนังสือเรียน) เพื่อสรุปว่านอกจากชนิดของสาร
แล้วเซลล์ยังสามารถควบคุมปริมาณสารที่ผ่านเข้าออกด้วย
เยื่อหุ้มเซลล์กับการลำ�เลียงสาร
ครูใช้คำ�ถามเพื่อนำ�เข้าสู่ประเด็นที่ว่าเยื่อหุ้มเซลล์ทำ�หน้าที่เป็นเยื่อเลือกผ่านในการลำ�เลียงสารเข้า
และออกจากเซลล์ ครูอาจทบทวนโครงสร้างพื้นฐานของเซลล์โดยใช้ภาพเซลล์สัตว์และภาพเซลล์พืช
ประกอบ จากนั้นทำ�กิจกรรม 1.1
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 1 | การลำ�เลียงสารเข้าและออกจากเซลล์
วิทยาศาสตร์ชีวภาพ
5