25 / 194
ครูอาจให้นักเรียนเปรียบเทียบการแพร่แบบธรรมดากับการแพร่แบบฟาซิลิเทตในประเด็นต่อไปนี้
ประเด็น
การแพร่แบบธรรมดา
การแพร่แบบฟาซิลิเทต
กลไกการลำ�เลียง เคลื่อนผ่านระหว่างโมเลกุลของลิพิด
ที่เยื่อหุ้มเซลล์
ใช้โปรตีนลำ�เลียง
ทิศทางการลำ�เลียง จากบริเวณที่มีความเข้มข้นของสาร
สูงไปยังบริเวณที่มีความเข้มข้นของ
สารต่ำ�
จากบริเวณที่มีความเข้มข้นของ
สารสูงไปยังบริเวณที่มีความเข้ม
ข้นของสารต่ำ�
ครูอาจใช้กรณีการถนอมอาหารบางชนิดโดยใช้เกลือ เพื่อให้นักเรียนร่วมอภิปรายและลงข้อสรุปว่า
ใช้หลักการลำ�เลียงสารดังนี้
- ในระยะแรกจะมีการแพร่แบบฟาซิลิเทตของโซเดียมคลอไรด์ในเกลือเข้าสู่เซลล์ และออสโมซิส
ของน้ำ�ออกจากเซลล์
- เมื่อผ่านไประยะหนึ่ง เซลล์จะตาย จึงไม่สามารถควบคุมการลำ�เลียงสารเข้าและออกจากเซลล์
ได้ โซเดียมคลอไรด์จึงเข้าสู่เซลล์โดยการแพร่แบบธรรมดา
ครูให้นักเรียนพิจารณาโครงสร้างโมเลกุลของ gadoteric acid (รูป 1.7 ในหนังสือเรียน) ที่ฉีดเข้า
ในหลอดเลือด เพื่อให้เห็นหลอดเลือดในสมองได้ชัดเจนในการตรวจวินิจฉัยด้วย MRI และร่วมกัน
อภิปรายโดยนำ�ความรู้ที่ได้เรียนมาข้างต้นไปอธิบายถึงสาเหตุที่ gadoteric acid ไม่เข้าสู่เซลล์ ซึ่ง
คำ�อธิบายควรครอบคลุมถึงประเด็นต่อไปนี้
- โมเลกุลของ gadoteric acid มีประจุจึงไม่ละลายในลิพิด และมีขนาดใหญ่ จึงไม่สามารถลำ�เลียง
ผ่านชั้นลิพิดได้ (หลักการของการแพร่แบบธรรมดา)
- เยื่อหุ้มเซลล์ของหลอดเลือดไม่มีโปรตีนจำ�เพาะที่สามารถลำ�เลียง gadoteric acid ได้
(หลักการของการแพร่แบบฟาซิลิเทต)
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 1 | การลำ�เลียงสารเข้าและออกจากเซลล์
วิทยาศาสตร์ชีวภาพ
11