27 / 194
ประเด็น
การแพร่แบบ
ธรรมดา
การแพร่แบบ
ฟาซิลิเทต
แอกทีฟ
ทรานสปอร์ต
กลไกการลำ�เลียง เคลื่อนผ่านระหว่าง
โมเลกุลของลิพิดที่
เยื่อหุ้มเซลล์
ใช้โปรตีนลำ�เลียง
ใช้โปรตีนลำ�เลียง
ทิศทางการลำ�เลียง จากบริเวณที่มีความ
เข้มข้นของสารสูงไป
ยังบริเวณที่มีความ
เข้มข้นของสารต่ำ�
จากบริเวณที่มีความเข้ม
ข้นข อ ง ส า ร สู ง ไ ปยั ง
บริเวณที่มีความเข้มข้น
ของสารต่ำ�
จากบริเวณที่มีความ
เข้มข้นของสารต่ำ�ไป
ยังบริเวณที่มีความ
เข้มข้นของสารสูง
พลังงานจาก ATP ไม่ใช้
ไม่ใช้
ใช้
การลำ�เลียงสารโดยการสร้างเวสิเคิล
ครูยกตัวอย่างกรณีที่เซลล์ลำ�เลียงสารขนาดใหญ่มากเข้าและออกจากเซลล์ เพื่อแสดงให้เห็นว่าการ
ลำ�เลียงสารนั้นนอกจากจะเกิดผ่านชั้นลิพิดหรือผ่านโปรตีนลำ�เลียงแล้ว เซลล์ยังมีกลไกการลำ�เลียง
แบบอื่นอีก นั่นคือ การลำ�เลียงสารโดยการสร้างเวสิเคิล
ครูอธิบายเอกโซไซโทซิสโดยใช้ตัวอย่างการหลั่งเอนไซม์ที่ใช้ในการย่อยอาหารจากเซลล์บุผิวของ
กระเพาะอาหารเข้าสู่ช่องในกระเพาะอาหาร (รูป 1.10 ในหนังสือเรียน) จากนั้นอธิบายเอนโดไซโทซิส
โดยใช้ตัวอย่างการนำ�แบคทีเรียเข้าสู่เซลล์เม็ดเลือดขาวกลุ่มฟาโกไซต์ (รูป 1.11 ในหนังสือเรียน)
ครูให้นักเรียนร่วมกันสรุปถึงการลำ�เลียงสารเข้าและออกจากเซลล์ด้วยวิธีต่าง ๆ รวมถึงสมบัติของ
สารและสมบัติของโครงสร้างต่าง ๆ ของเยื่อหุ้มเซลล์ที่สัมพันธ์กับวิธีการลำ�เลียงสารต่างชนิด
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 1 | การลำ�เลียงสารเข้าและออกจากเซลล์
วิทยาศาสตร์ชีวภาพ
13