24 / 194
ความรู้เพิ่มเติมสำ�หรับครู
สารมีประจุ คือ สารที่มีจำ�นวนโปรตอน (ซึ่งมีประจุบวก) ไม่เท่ากับจำ�นวนอิเล็กตรอน (ซึ่งมี
ประจุลบ) ทำ�ให้ประจุสุทธิไม่เป็น 0 การเขียนจะมีเครื่องหมายและเลขประจุแสดงไว้ เช่น
Na
+
Cl
-
Ca²
+
การแพร่แบบฟาซิลิเทต
ครูยกตัวอย่างสารที่เซลล์ต้องลำ�เลียงเข้าหรือออกจากเซลล์ แต่ไม่สามารถลำ�เลียงผ่านชั้นลิพิดได้
เช่น กลูโคส (เนื่องจากไม่ละลายในลิพิดและมีขนาดใหญ่เกินกว่าจะแทรกผ่านระหว่างโมเลกุลของ
ฟอสโฟลิพิด) คลอไรด์ไอออน (เนื่องจากมีประจุจึงมีความชอบน้ำ�สูงเกินกว่าที่จะผ่านชั้นลิพิดได้) และ
อธิบายว่าเซลล์จะลำ�เลียงสารดังกล่าวเข้าหรือออกจากเซลล์โดยผ่านโปรตีนลำ�เลียงในเยื่อหุ้มเซลล์ที่
แทรกอยู่ในชั้นลิพิด ซึ่งจัดเป็นการแพร่แบบฟาซิลิเทต
จากนั้นใช้ภาพ แอนิเมชัน หรือวีดิทัศน์ เพื่อแสดงถึงภาพรวมกลไกการลำ�เลียงด้วยวิธีนี้ โดยชี้ให้
เห็นถึงการใช้โปรตีนลำ�เลียงที่มีความจำ�เพาะกับโมเลกุลของสาร และทิศทางการลำ�เลียงที่สัมพันธ์กับ
ความเข้มข้นของสาร (รูป 1.6 ในหนังสือเรียน)
สารมีขั้ว คือ สารที่ไม่มีประจุแต่มี
การกระจายตัวของอิเล็กตรอนใน
โมเลกุลที่ไม่เป็นเนื้อเดียวกัน จึงมี
ความเป็นขั้วเกิดขึ้น บริเวณที่มี
อิเล็กตรอนหนาแน่นมากกว่าจะมี
ขั้วลบ ส่วนบริเวณที่มีอิเล็กตรอน
หนาแน่นน้อยกว่าจะมีขั้วบวก
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 1 | การลำ�เลียงสารเข้าและออกจากเซลล์
วิทยาศาสตร์ชีวภาพ
10