117 / 284
หากในครอบครัวหนึ่งมีลูกสาวมีลักษณะตาบอดสีเขียว-แดง พ่อและแม่มีจีโนไทป์เป็นอย่างไร
ได้บ้าง
ลูกสาวจะมีโอกาสเป็นตาบอดสีเขียว-แดง เมื่อได้รับยีนตาบอดสีมาจากพ่อ ซึ่งมีจีโนไทป์เป็น
X
c
Y และจากแม่ซึ่งอาจมีจีโนไทป์เป็น X
C
X
c
หรือ X
c
X
c
ครูอาจขยายความรู้ให้กับนักเรียนว่า การถ่ายทอดยีนบนโครโมโซมเพศ เรียกว่ายีนที่เกี่ยวเนื่อง
กับเพศ หากยีนมีตำ�แหน่งบนโครโมโซม X เรียกว่ายีนบนโครโมโซม X (X-linked gene) ถ้ายีนมี
ตำ�แหน่งบนโครโมโซม Y เรียกว่ายีนบนโครโมโซม Y (Y-linked gene) และอาจให้ร่วมกันตอบคำ�ถามว่า
ลักษณะที่ควบคุมด้วยยีนที่อยู่เฉพาะบนโครโมโซม Y จะปรากฏในลูกสาวได้หรือไม่
เพราะเหตุใด
จากการอภิปรายนักเรียนตอบคำ�ถามว่า ลักษณะที่ควบคุมด้วยยีนที่อยู่เฉพาะบนโครโมโซม
Y จะไม่ปรากฏในลูกสาว เนื่องจากลูกสาวจะได้รับการถ่ายทอดโครโมโซม X จากพ่อและ
แม่ ไม่ได้รับโครโมโซม Y
ครูอาจแนะว่ายีนบนโครโมโซม X มีทั้งแอลลีลเด่นและแอลลีลด้อย จากนั้นให้นักเรียนสืบค้น
ลักษณะที่ควบคุมด้วยยีนบนโครโมโซม X ในหนังสือเรียนและหนังสือพันธุศาสตร์ทั่วไป และเน้นให้
นักเรียนเห็นความสำ�คัญว่ายีนบางยีนก่อให้เกิดโรคหรือลักษณะผิดปกติ เช่น ตาบอดสี ฮีโมฟิเลีย
ภาวะพร่องเอนไซม์ G-6-PD
ครูตั้งคำ�ถามเพื่อให้นักเรียนเปรียบเทียบการถ่ายทอดยีนที่อยู่บนออโตโซมและยีนที่อยู่บน
โครโมโซมเพศ โดยมีแนวคำ�ถามดังนี้
การถ่ายทอดยีนบนออโตโซม จะมีโอกาสปรากฏลักษณะในเพศชายและเพศหญิงได้เท่ากัน
หรือไม่
การถ่ายทอดยีนบนโครโมโซม X จะมีโอกาสปรากฏลักษณะในเพศหญิงและเพศชายหรือไม่
อย่างไร
ถ้ายีนบนโครโมโซม X เป็นแอลลีลด้อยหรือเป็นแอลลีลเด่น จะมีโอกาสปรากฏลักษณะ
ในเพศใดมากกว่ากัน เพราะเหตุใด
จากนั้นให้นักเรียนสืบค้นข้อมูลจากหนังสือเรียน ร่วมกันอภิปรายและวิเคราะห์การถ่ายทอดยีน
บนออโตโซมและยีนบนโครโมโซมเพศ
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 5 | การถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรม
ชีววิทยา เล่ม 2
105