คู่มือครู รายวิชาเพิ่มเติมวิทยาศาสตร์ ชีววิทยา เล่ม 2 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4

สาระสำ�คัญ

โครโมโซมของสิ่งมีชีวิตแต่ละสปีชีส์มีจำ�นวนคงที่ โครโมโซมประกอบด้วย DNA และโปรตีน

นักวิทยาศาสตร์ใช้วิธีการทางวิทยาศาสตร์ค้นพบว่า DNA เป็นสารพันธุกรรม ส่วนของ DNA ที่ควบคุม

ลักษณะทางพันธุกรรมของสิ่งมีชีวิตเรียกว่า ยีน และสารพันธุกรรมทั้งหมดที่อยู่ในสิ่งมีชีวิต เรียกว่า

จีโนม DNA เป็นพอลินิวคลีโอไทด์ 2 สายบิดเป็นเกลียวเวียนขวา แต่ละสายเกิดจากนิวคลีโอไทด์

ต่อกันเป็นสายยาว นิวคลีโอไทด์ประกอบด้วยน้ำ�ตาลดีออกซีไรโบส หมู่ฟอสเฟต และไนโตรจีนัสเบส

ซึ่ง DNA แต่ละโมเลกุลมีจำ�นวนและลำ�ดับของนิวคลีโอไทด์ที่แตกต่างกัน

DNA สามารถจำ�ลองตัวเองขึ้นได้ใหม่ โดยมีโครงสร้างทางเคมีและลำ�ดับของนิวคลีโอไทด์เหมือน

เดิม DNA ควบคุมการสังเคราะห์โปรตีน โดยถ่ายทอดรหัสพันธุกรรมให้แก่ mRNA เพื่อกำ�หนดลำ�ดับ

ของกรดแอมิโนในโมเลกุลของโปรตีน โปรตีนเกี่ยวข้องกับการแสดงลักษณะทางพันธุกรรม เช่น เอนไซม์

ที่ทำ�งานในกระบวนการเมแทบอลิซึมที่เกี่ยวข้องกับการดำ�รงชีวิต

มิวเทชันเป็นการเปลี่ยนแปลงของลำ�ดับหรือจำ�นวนนิวคลีโอไทด์ใน DNA ซึ่งอาจนำ�ไปสู่การ

เปลี่ยนแปลงโครงสร้างและการทำ�งานของโปรตีนซึ่งเกิดได้ทั้งในระดับยีนและระดับโครโมโซม

มิวเทชันสามารถเกิดได้ทั้งเซลล์ร่างกายและเซลล์สืบพันธุ์ ซึ่งมิวเทชันที่เกิดในเซลล์สืบพันธุ์สามารถ

ถ่ายทอดไปยังรุ่นต่อไปได้ จึงอาจก่อให้เกิดลักษณะใหม่ในสิ่งมีชีวิตรุ่นต่อไป มนุษย์ประยุกต์ใช้การเกิด

มิวเทชันในการชักนำ�ให้สิ่งมีชีวิตมีลักษณะที่แตกต่างไปจากเดิมโดยการใช้รังสีและสารเคมีต่าง ๆ

เวลาที่ใช้

บทนี้ควรใช้เวลาสอนประมาณ 18 ชั่วโมง

4.1 โครโมโซม

1.0 ชั่วโมง

4.2 สารพันธุกรรม

4.0 ชั่วโมง

4.3 สมบัติของสารพันธุกรรม

4.3.1 การจำ�ลองดีเอ็นเอ

3.0 ชั่วโมง

4.3.2 การควบคุมลักษณะทางพันธุกรรมของ DNA

6.0 ชั่วโมง

4.4 มิวเทชัน

4.0 ชั่วโมง

รวม

18.0 ชั่วโมง

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

บทที่ 4 | โครโมโซมและสารพันธุกรรม

ชีววิทยา เล่ม 2