33 / 302
การแบ่งเซลล์แบบไมโอซิสของเมกะสปอร์มาเทอร์เซลล์มีผลอย่างไรต่อลักษณะทางพันธุกรรม
ของพืชในรุ่นต่อไป
พืชรุ่นต่อไปจะมีลักษณะทางพันธุกรรมที่หลากหลาย เนื่องจากเมกะสปอร์มาเทอร์เซลล์แบ่ง
เซลล์แบบไมโอซิสทำ�ให้เมกะสปอร์มีจำ�นวนโครโมโซมลดลงครึ่งหนึ่ง เมื่อเมกะสปอร์แบ่งเซลล์
แบบไมโทซิสจะได้เซลล์ไข่ที่มีจำ�นวนโครโมโซม 1 ชุด (n) และเมื่อเกิดการปฏิสนธิจะได้ไซโกต
ที่มี 2n ซึ่งจะเจริญไปเป็นเอ็มบริโอ
ถ้าเริ่มจากไมโครสปอร์มาเทอร์เซลล์ 1 เซลล์และเมกะสปอร์มาเทอร์เซลล์ 1 เซลล์ เมื่อมีการ
สร้างสปอร์และพัฒนาไปเป็นแกมีโทโฟต์ จะได้เรณูและถุงเอ็มบริโอจำ�นวนเท่ากันหรือไม่
อย่างไร
ไม่เท่ากัน จะได้เรณู 4 อันและถุงเอ็มบริโอ 1 อัน เนื่องจากเมกะสปอร์สลายไป 3 เซลล์
เหลือเพียง 1 เซลล์ที่พัฒนาไปเป็นถุงเอ็มบริโอ
จากนั้นครูอธิบายเพิ่มเติมว่าในการสร้างเซลล์สืบพันธุ์เพศเมีย คือเซลล์ไข่นั้น สร้างในออวุลซึ่ง
อยู่ในรังไข่ ส่วนการสร้างเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้ในพืชบางชนิดอาจจะยังไม่สร้างในทันทีแต่ต้องมี
กระบวนการถ่ายเรณูก่อน
การถ่ายเรณูและการงอกของหลอดเรณู
ครูนำ�รูปพืชที่มีเกสรเพศผู้และเกสรเพศเมียอยู่ต่างดอกภายในต้นเดียวกัน เช่น ข้าวโพด
ปัตตาเวีย และฟักทอง หรือพืชที่ดอกเพศผู้และดอกเพศเมียอยู่ต่างต้น เช่น สละ ตำ�ลึง และตาล มาให้
นักเรียนศึกษาแล้วถามนักเรียนว่า
เรณูจากเกสรเพศผู้จะมายังเกสรเพศเมียได้อย่างไร และพืชดอก
มีกระบวนการอย่างไรที่ทำ�ให้เซลล์สืบพันธุ์เพศผู้มีโอกาสมาผสมกับเซลล์สืบพันธุ์เพศเมียได้
ซึ่ง
คำ�ตอบของนักเรียนอาจขึ้นอยู่กับพื้นฐานและประสบการณ์เดิมจากที่เคยเรียนมาแล้ว นักเรียนอาจ
ตอบได้ว่า การถ่ายเรณูในธรรมชาติอาจเกิดขึ้นโดยอาศัยลม น้ำ� แมลง หรือสัตว์อื่น ๆ เป็นตัวกลาง
ในการนำ�เรณูจากอับเรณูไปยังยอดเกสรเพศเมีย
พืชบางชนิดที่เป็นดอกสมบูรณ์เพศอาจผสมกันเองภายในดอกได้เนื่องจากตำ�แหน่งของเกสร
เพศผู้และเกสรเพศเมียมีความจำ�เพาะเหมาะสมกันที่จะเอื้อให้เรณูจากอับเรณูสามารถติดบนยอดเกสร
เพศเมียได้ อย่างไรก็ตามในดอกสมบูรณ์เพศ เกสรเพศผู้และเกสรเพศเมียอาจจะเจริญไม่พร้อมกัน
ทำ�ให้การถ่ายเรณูเกิดจากต่างดอกกัน จากนั้นให้นักเรียนตอบคำ�ถามในหนังสือเรียน ซึ่งมีแนวการตอบ
ดังนี้
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 8 | การสืบพันธุ์ของพืชดอก
ชีววิทยา เล่ม 3
21