30 / 302
ให้ศึกษาวัฏจักรชีวิตของเฟิร์นซึ่งเป็นพืชมีท่อลำ�เลียงที่ไร้เมล็ดก่อน ซึ่งแกมีโทไฟต์แยกออกจาก
สปอโรไฟต์ เพื่อให้นักเรียนเห็นความแตกต่างของสปอโรไฟต์และแกมีโทไฟต์ได้ชัดเจนมากขึ้น
จากนั้นครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายโดยอาจใช้คำ�ถามดังนี้
นักเรียนเคยเห็นสปอโรไฟต์และแกมีโทไฟต์ของเฟิร์นหรือไม่ อย่างไร
แกมีโทไฟต์ของเฟิร์นอยู่บนสปอโรไฟต์หรือไม่ อย่างไร
สปอร์สร้างมาจากโครงสร้างใด และมีจำ�นวนชุดของโครโมโซมเป็นดิพลอยด์หรือแฮพลอยด์
เซลล์สืบพันธุ์ของเฟิร์นสร้างมาจากโครงสร้างใด
จากการอภิปราย นักเรียนอาจจะไม่เคยเห็นสปอโรไฟต์ของเฟิร์น แต่บางคนอาจเคยเห็นและ
บอกได้ว่า เป็นโครงสร้างที่คล้ายรูปหัวใจ สามารถเจอในที่ที่มีความชื้น จากนั้นนักเรียนควรสรุปได้จาก
การศึกษารูปวัฏจักรชีวิตของเฟิร์นว่า ต้นที่เห็นเป็นสปอโรไฟต์ เมื่อสปอโรไฟต์โตเต็มที่ สปอร์มาเทอร์เซลล์
ในอับสปอร์จะแบ่งเซลล์แบบไมโอซิสได้สปอร์ซึ่งมีโครโมโซมลดลงครึ่งหนึ่ง เมื่อมีการกระจาย
สปอร์ สปอร์จะหลุดจากสปอโรไฟต์และถ้าสปอร์อยู่ในสภาพแวดล้อมที่มีความชื้นเหมาะสม สปอร์
จะงอกแล้วแบ่งเซลล์แบบไมโทซิสเจริญเป็นแกมีโทไฟต์ ซึ่งจะมีโครงสร้างที่สร้างเซลล์สืบพันธุ์ต่อไป
จากนั้นอภิปรายเพื่อเปรียบเทียบความเหมือนและความแตกต่างกันของวัฏจักรชีวิตของเฟิร์น
และพืชดอก จากการอภิปรายของนักเรียนควรสรุปได้ว่า พืชทุกกลุ่มไม่ว่ามีดอกหรือไม่มีดอกก็ตาม จะ
มีช่วงชีวิตเป็น 2 ระยะสลับกัน คือ สปอโรไฟต์และแกมีโทไฟต์ ในพืชดอกนั้นแกมีโทไฟต์ซึ่งทำ�หน้าที่
สร้างเซลล์สืบพันธุ์นั้นเกิดขึ้นที่ดอก ทั้งเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้ (สเปิร์ม) และเซลล์สืบพันธุ์เพศเมีย
(เซลล์ไข่) เมื่อสเปิร์มและเซลล์ไข่ปฏิสนธิจะได้เป็นไซโกตซึ่งมีการพัฒนาและเจริญเติบโตต่อไปจนเป็น
ผลและเมล็ด เมื่อเมล็ดงอกเป็นต้นอ่อนและมีการเจริญเติบโตระยะนี้จะเรียกว่า สปอโรไฟต์
ครูอาจเน้นให้เห็นว่า มีความแตกต่างกันของการกระจายสปอร์ของเฟิร์นและพืชดอก คือในพืช
ดอกนั้น สปอร์ไม่ได้หลุดออกจากสปอโรไฟต์ เมื่อสปอร์พัฒนาเป็นแกมีโทไฟต์ แกมีโทไฟต์ของพืชดอก
จึงไม่ได้อยู่อย่างอิสระ แต่มีขนาดเล็กและเป็นส่วนที่อยู่ในดอก โดยทั่วไปจึงจะมองไม่เห็นแกมีโทไฟต์
ของพืชดอกด้วยตาเปล่า ซึ่งต่างจากเฟิร์นที่สปอร์หลุดจากสปอโรไฟต์และงอกเป็นแกมีโทไฟต์ที่สามารถ
มองเห็นได้เป็นแผ่นสีเขียวบาง ๆ จากนั้นครูให้นักเรียนตอบคำ�ถามในหนังสือเรียน ซึ่งมีแนวการตอบ
ดังนี้
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 8 | การสืบพันธุ์ของพืชดอก
ชีววิทยา เล่ม 3
18