135 / 254
พลาสมา
ครูนำ�เข้าสู่บทเรียนเรื่องพลาสมา โดยให้ศึกษารูป 15.13 ในหนังสือเรียน และสังเกตส่วน
ประกอบของเลือดที่ผ่านการปั่นแยก ส่วนที่เป็นของเหลวมีสีเหลืองใสซึ่งเรียกว่า พลาสมา และร่วมกัน
อภิปรายถึงส่วนประกอบและหน้าที่ของพลาสมา โดยสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับพลาสมาและซีรัม และให้
นักเรียนเปรียบเทียบกับเมื่อมีบาดแผล บางครั้งจะสังเกตเห็นว่าเมื่อเลือดแข็งตัวแล้วจะมีของเหลวใส
ออกมาจากบริเวณที่เลือดแข็งตัว ของเหลวใสนี้ เรียกว่า ซีรัม ซึ่งไม่มีไฟบริโนเจน ต่อจากนั้นให้นักเรียน
ร่วมกันอภิปรายเพื่อตอบคำ�ถามในหนังสือเรียน ซึ่งมีแนวคำ�ตอบดังนี้
ซีรัมและพลาสมามีส่วนประกอบแตกต่างกันอย่างไร
ส่วนประกอบส่วนใหญ่ของซีรัมจะเหมือนกับพลาสมา แต่ซีรัมไม่มีไฟบริโนเจน และสารที่
เกี่ยวข้องกับการแข็งตัวของเลือด เช่น วิตามิน K แคลเซียม และโพรทรอมบิน
ครูอาจให้นักเรียนร่วมกันสรุปหน้าที่สำ�คัญของเลือด ดังนี้
1. ลำ�เลียงสารต่าง ๆ ผ่านระบบหมุนเวียนเลือด เช่น แก๊สออกซิเจน แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์
สารอาหารและวิตามินต่าง ๆ ยูเรีย และฮอร์โมน
2. ทำ�ลายสิ่งแปลกปลอมที่เข้าสู่ร่างกายโดยเซลล์เม็ดเลือดขาว
3. แลกเปลี่ยนของเหลวและสารต่าง ๆ ที่บริเวณหลอดเลือดฝอยทั่วร่างกาย
4. ช่วยในการแข็งตัวของเลือดโดยเพลตเลต
หมู่เลือดและการให้เลือด
ครูนำ�เข้าสู่บทเรียนเรื่องหมู่เลือดและการให้เลือด โดยทบทวนความรู้เดิมของนักเรียนถึงเรื่อง
หมู่เลือดที่นักเรียนรู้จัก ต่อจากนั้นให้นักเรียนสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับหมู่เลือดระบบ ABO หมู่เลือดระบบ
Rh รวมถึงการให้และการรับเลือด เพื่อสรุปให้ได้ว่าหมู่เลือดระบบ ABO จำ�แนกได้เป็นเลือดหมู่ A B
AB และ O ตามชนิดของแอนติเจนที่ผิวเซลล์เม็ดเลือดแดง ดังตาราง 15.1 ในหนังสือเรียน
จากนั้นครูให้นักเรียนทำ�กิจกรรม 15.5 แบบจำ�ลองโครงสร้างหมู่เลือดระบบ ABO
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 15 | ระบบหมุนเวียนเลือดและระบบน้ำ�เหลือง
ชีววิทยา เล่ม 4
123