204 / 284
3.2.3 นิวเคลียส
ครูให้นักเรียนศึกษาเกี่ยวกับนิวเคลียสพร้อมกับรูป 3.5 ซึ่งแสดงโครงสร้างพื้นฐานของ
เซลล์สัตว์และเซลล์พืชและรูป 3.22 ซึ่งแสดงโครงสร้างของนิวเคลียสในหนังสือเรียนแล้วให้นักเรียน
ร่วมกันอภิปราย โดยมีแนวคำ�ถามดังนี้
นิวเคลียสพบได้ในสิ่งมีชีวิตประเภทใด
รูปร่างของนิวเคลียสเป็นอย่างไร และพบที่บริเวณใดของเซลล์
เมื่อใช้กล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอนศึกษานิวเคลียสของเซลล์ พบโครงสร้างใดบ้าง
เยื่อหุ้มนิวเคลียส นิวคลีโอลัส และโครมาทิน แต่ละโครงสร้างมีลักษณะอย่างไรและทำ�หน้าที่
อะไร
สิ่งมีชีวิตโพรแคริโอตที่ไม่มีเยื่อหุ้มนิวเคลียสจะพบสารพันธุกรรมหรือไม่ อย่างไร
จากการอภิปรายร่วมกันนักเรียนควรอธิบายได้ว่า นิวเคลียสพบในสิ่งมีชีวิตยูแคริโอต มักมีรูป
ร่างกลม รี หรือยาว พบอยู่กลางเซลล์หรือค่อนไปทางใดทางหนึ่งของเซลล์ โครงสร้างของนิวเคลียส
ประกอบด้วย เยื่อหุ้มนิวเคลียส นิวคลีโอลัส และโครมาทิน และสามารถอธิบายลักษณะและหน้าที่ของ
โครงสร้างทั้งสามได้ว่า
- เยื่อหุ้มนิวเคลียส เป็นเยื่อหุ้ม 2 ชั้น และมีช่องเล็กๆ ทะลุเยื่อทั้ง 2 ชั้น ซึ่งเป็นทางผ่านของ
สารระหว่างนิวเคลียสและไซโทพลาซึม
- นิวคลีโอลัส เป็นโครงสร้างที่เห็นชัดเมื่อย้อมนิวเคลียสด้วยสีเฉพาะ ไม่มีเยื่อหุ้ม ประกอบ
ด้วย โปรตีนและกรดนิวคลิอิกชนิด RNA เป็นส่วนใหญ่ และมี DNA ซึ่งเกี่ยวข้องกับการ
สังเคราะห์ RNA รวมกับโปรตีนประกอบเป็นไรโบโซม
- โครมาทิน เป็นสาย DNA ที่ขดพันกันไปมาในนิวเคลียส เมื่อแบ่งเซลล์พบว่า โครมาทินจะ
ขดตัวแน่นทำ�ให้หนาและสั้นลงจนเห็นเป็นแท่งโครโมโซม โดย DNA ทำ�หน้าที่ควบคุมการ
ถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรม
รวมทั้งบอกได้ว่าสิ่งมีชีวิตโพรแคริโอตที่ไม่มีเยื่อหุ้มนิวเคลียสจะพบสารพันธุกรรมอยู่ใน
ไซโทพลาซึมของเซลล์ ซึ่งเรียกบริเวณนี้ว่า นิวคลีออยด์
ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายเพื่อตอบคำ�ถามตรวจสอบความเข้าใจในหนังสือเรียน โดยมี
แนวคำ�ตอบดังนี้
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 3 | เซลล์และการทำ�งานของเซลล์
ชีววิทยา เล่ม 1
192