203 / 284
2. ไมโครทิวบูล
3. อินเทอร์มีเดียทฟิลาเมนท์
และอธิบายโครงสร้างและหน้าที่ของไซโทสเกเลตอนแต่ละชนิดได้ว่า
- ไมโครฟิลาเมนท์เป็นเส้นใยที่ประกอบด้วยโปรตีนแอกทินซึ่งมีรูปร่างเป็นก้อนต่อกันเป็น
สายจำ�นวน 2 สาย และพันบิดกันเป็นเกลียว ทำ�หน้าที่สำ�คัญในการหดตัวของเซลล์กล้ามเนื้อ
การเคลื่อนที่ของอะมีบาและเซลล์เม็ดเลือดขาว การเปลี่ยนรูปร่างของเซลล์ช่วยแบ่ง
ไซโทพลาซึมในการแบ่งเซลล์สัตว์ นอกจากนี้ทำ�หน้าที่ค้ำ�จุนพบในไมโครวิลไลที่ผิวด้านบน
ของเซลล์บุผิว และช่วยให้เกิดการไหลเวียนของไซโทพลาซึมในเซลล์พืช
- ไมโครทิวบูลเป็นหลอดกลวงเกิดจากโปรตีนทิวบูลิน เรียงต่อกันเป็นหลอด ทำ�หน้าที่เป็น
โครงร่างภายในเซลล์ที่ทำ�หน้าที่ยึดและลำ�เลียงออร์แกเนลล์ เป็นโครงสร้างของเส้นใย
สปินเดิล เป็นแกนของซิเลียและแฟลเจลลัมซึ่งช่วยในการเคลื่อนที่ของสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว
บางชนิด
- อินเทอร์มีเดียทฟิลาเมนท์เป็นเส้นใยที่ประกอบด้วยเส้นใยโปรตีนหน่วยย่อยหลายหน่วย
ซึ่งเรียงตัวเป็นสายยาว 8 ชุด ชุดละ 4 สาย พันเป็นเกลียว มีการจัดเรียงตัวเป็นร่างแหตาม
ลักษณะรูปร่างของเซลล์ ทำ�หน้าที่เป็นโครงร่างค้ำ�จุนตลอดทั้งเซลล์ พบได้ที่โปรตีน
เคอราทินที่ผิวหนัง ขนและเล็บของสัตว์มีกระดูกสันหลัง
ไซโทซอล
ครูให้นักเรียนศึกษาเกี่ยวกับไซโทซอลในหนังสือเรียนแล้วให้นักเรียนร่วมกันอภิปราย โดยมีแนว
คำ�ถามดังนี้
ไซโทซอลคืออะไร
เอ็กโทพลาซึมคืออะไร
เอนโดพลาซึมคืออะไร
ไซโทซอลมีความสำ�คัญอย่างไร
จากการอภิปรายร่วมกันนักเรียนควรอธิบายได้ว่า ไซโทซอลเป็นส่วนของไซโทพลาซึมที่มี
ลักษณะเป็นสารกึ่งแข็งกึ่งเหลว ไซโทซอลที่อยู่ติดกับเยื่อหุ้มเซลล์ เรียกว่า เอ็กโทพลาซึม ไซโทซอล
บริเวณด้านใน เรียกว่า เอนโดพลาซึม ไซโทซอลเป็นที่อยู่ของออร์แกเนลล์ต่าง ๆ และโครงสร้างอื่นๆ
เช่น เม็ดไขมัน เม็ดสี ในเซลล์สัตว์ และ ergastic substance ในเซลล์พืช
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 3 | เซลล์และการทำ�งานของเซลล์
ชีววิทยา เล่ม 1
191